Portafortunas

Czy fabuła książki napisanej ponad sto lat temu opisująca mentalność amerykańskiej klasy średniej budującej swoje wartości rzekomo na kulturze europejskiej może być nadal aktualna? Jak najbardziej! Henry James stworzył niewielkich rozmiarów satyrę na typową amerykańską rodzinę, jej pychę, egoizm, butę oraz arogancję, jaką  dumnie obnoszą się każdego dnia. „Echo” pierwotnie ukazywało się w odcinkach na łamach Macmillian’s Magazine w 1888 roku. W Polsce powieść została opublikowana dopiero w ubiegłym roku. Fabuła nie jest w żaden sposób odkrywcza, jednak utwierdza czytelnika w przekonaniu, iż tak naprawdę ludzka mentalność od wieków się nie zmienia, ukazując swoje najpodlejsze, egoistyczne i na wskroś hedonistyczne, najgorsze z możliwych oblicze. Koniec XIX wieku. Amerykanin, Pan Dosson z dwiema pięknymi córkami na wydaniu – Delią oraz Francie – przyjeżdża do Paryża by wprowadzić je w świat elity, blichtru i przepychu. Dwóch pretendentów (Gaston Probert oraz George Flack) do ręki jednej z nich oraz brak kawalera dla drugiej, wyniosłe plany ojca, podstępny plan Flacka i ogromna naiwność bohaterki wkraczającej w nowy, nieznany jej dotąd świat – a to wszystko polane cyniczno-ironicznym sosem z europejskiej śmietanki towarzyskiej. Echo to przede wszystkim doskonale zarysowana miniatura wyśmiewająca snobizm i pychę wyższej klasy społecznej, do której trafia naiwna, pełna nadziei bohaterka. W…

Trzeba znaleźć jedynie Klucz Słońca, dwa poprzednie klucze są w posiadaniu gracza Maccabee (Klucz Ziemi i Klucz Niebios), na polu bitwy pozostali już tylko najsilniejsi: Aisling (porzuciła Grę w obronie życia), Sarah, Hilal, Jago i Shari. Ta piątka zawarła pakt mający na celu powstrzymanie Maccabee przed ostatecznym zwycięstwem. Ustalają własne reguły gry i bardzo szybko wprowadzają je w życie. Do tego dochodzi jeszcze plan An Liu – gracz chce złożyć się w ofierze, by powstrzymać Endgame. Jak zakończy się wyścig, w którym stawką są losy całej ludzkości? Jednym z najciekawszych momentów w całej historii jest sposób przygotowywania się ludzkości do zagłady, która nadchodzi ze strony ogromnej asteroidy zwanej Abaddonem. Apokalipsa zbliża się nieuchronnie, ludzie zamykają elektrownie, zakłady przemysłowe i chemiczne, budują schrony, opracowują plany strategii wojskowej oraz medycznej, rządowe instytucje próbują zapanować nad zataczającym coraz większe kręgi chaosem, jednak nie do końca są w stanie przygotować się na nieznane. Miłośnicy klimatów postapo będą wielce rozczarowani realizacją tej tematyki w „Regułach gry”, ponieważ cykl „Endgame” ma jedynie dostarczyć rozrywki. Oszczędność środków literackich oraz skupienie się na prowadzeniu samej akcji sprawia, że zabrakło opisu stanów emocjonalnych zarówno bohaterów, jak i zwykłych ludzi. Podobnie jak w przypadku „Klucza Niebios” i „Wezwania”, „Reguły gry”…

Trzy historie w jednej książce – tak w jednym zdaniu można określić najnowszą powieść autora słynnego Życia Pi, Yanna Martela. Co łączy każdą z opowieści? XX-wieczna Portugalia, a dokładniej tytułowe Wysokie Góry Portulagii, gdzie schronienie i nowy cel życia odnajduje młody kustosz Tomas, miłośnik literatury Agathy Christie Eusebio Lozora oraz pogrążony w żałobie kanadyjski senator Peter Tova. I chociaż każdy z nich żył w innym okresie historycznym, to jedna rzecz łączy wszystkich bohaterów – pragnienie odnalezienia pewnego artefaktu ukrytego wysoko w górach, o którym śnili i marzyli wielcy tego świata. Pozornie Martel ukazał trzy, nie mające ze sobą nic wspólnego historie, jednak rozważania każdego z protagonistów zostały oparte na dość schematycznym modelu filozoficzno-teologicznym. Zarówno Tomas, Eusebio jak i Peter zmagają się z najbardziej bolesną stratą – śmiercią ukochanej osoby. Takie tragiczne wydarzenia stają się bodźcem do wyruszenia w najważniejszą życiową podróż mającej na celu od nowa nauczenia się przeżywania kolejnych dni bez bliskości ukochanej osoby, pogodzenia się z własnym fatum oraz próbą odnalezienia nadrzędnego celu w przypadkowości rządzącej ludzkim życiem. Wszystko rozpoczyna się od Tomasa, który w 1904 roku po śmierci żony i synka wyrusza w podróż do Wysokich Gór Portugalii celem znalezienia artefaktu, o którym czytał w XVII wiecznych…

Elektryczna mrówka zawiera ostatnich dwadzieścia pięć opowiadań Philipa K. Dicka napisanych w latach 1961-1987. Tym razem czytelnik ma do czynienia z dojrzałymi, przemyślanymi pod względem psychologii bohaterów, jak i rozwoju fabuły utworami, których podbudowę stanowi swoista mieszanka paranoi i wiary w niemożliwe, a także domieszka tego, co świadczy o istocie człowieka – emocji i związków z drugą osobą. Bez wątpienia mocną stroną opowiadań w Elektrycznej mrówce są niejednoznaczność, niedookreśloność oraz wielowątkowość. Elektryczna mrówka to dojrzały Dick, jego proza wymyka się prostym kwalifikacjom, nie sposób linearnie i jednotorowo zinterpretować jego twórczość, ponieważ autor opisuje bardzo egzotyczne dla czytelnika wizje, dotyczące zarówno nowych zasad funkcjonowania społeczeństwa, jak i mechanizmów władzy. To już nie terror i zastraszanie, lecz gruntowna zmiana istoty myślenia (czasami i poczyniona celowo, jak w Pamiętamy to Panu hurtowo) stoi za gwałtownymi zmianami cywilizacyjnymi. Podobnie jak w poprzednich tomach, tak i tutaj pojawia się mnogość poruszanych motywów: kwestia wolnej woli i predestynacji (Oko Sybilli) czy alternatywnych losów historii (Wiara ojców), apokaliptyczne wizje światów (Cenny relikt), obecność obcych cywilizacji na Ziemi (Gra nielosowa), tworzenie własnej rzeczywistości (Elektryczna mrówka, Syndrom ucieczki) oraz przejęcie kontroli nad ludzkością przez sztuczną inteligencję (Dzień, w którym Pan Komputer z choinki się urwał). Zbiór nie jest wolny…

Wśród pierwszej trójki jednych z najlepszych powieści 2016 roku ogłosiłam Fatum i Furię Lauren Groff. Arkadia, biorąc pod uwagę chronologię, jest powieścią starszą, ale to nie oznacza, iż mniej wartościową – widać wyraźnie kształtowanie się autorskiego pióra na poziomie erudycyjnej gry z czytelnikiem. W powieści występuje bardzo wiele niedomówień, nawiązań do klasyki literatury, historii marksizmu oraz ruchów hippisowskich lat 60-tych i 70-tych XX wieku. W Arkadii bardzo dobrze widać estetykę obecną w późniejszej twórczości: zmysłową stylistykę niedomówień, wieloznaczności i ukrytych metafor, dzięki czemu powieść można odczytywać na wielu płaszczyznach. Fabuła powieści koncentruje się wokół życia Ridley’a zwanego Lutkiem, to zarazem główny narrator powieści. Przedstawia swoje życie niemal od samego początku, kiedy jego będąca jeszcze w ciąży matka Hanna i ojciec Abe przybywają do Arkadii. Pośród hippisów określających się mianem Wolnych Ludzi dorasta, poznawając reguły rządzące komuną, przeżywając pierwsze doświadczenia seksualne, eksperymentując z używkami, przyjaźniąc się z Helle oraz mocno przeżywając upadek wspólnoty. Motyw Arkadii, greckiej krainy szczęśliwości, przewija się w literaturze od wieków: już w starożytności zajmowała umysły wielkich filozofów i pisarzy, począwszy od Horacego poprzez renesansowych twórców takich jak Dante Alighieri, Philip Sydney, John Milton i Thomas More, skończywszy na współczesnych światowych pisarzach, wśród których ważne miejsce zajmuje Bruno Schulz…

Autor Wojny Szyfrów, amerykański wykładowca i dziennikarz z dziedziny historii wojskowości i kryptologii, Stephen Budiansky, swoją książkę dedykuje swemu mentorowi – Davidowi Kahnowi – pisarzowi i historyku, który w 1967 roku opublikował Łamacza kodów. Owa pozycja w NSA (Narodowa Agencja Bezpieczeństwa) wzbudziła ogromną panikę. Niemal wszystkie agencje wywiadowcze USA próbowały powstrzymać publikację, a po nieudanej próbie zdyskredytować jej autora, masowo fabrykując negatywne recenzje. Pojawił się także pomysł zmierzający do oskarżenia Kahna o złamanie ustawy o szpiegostwie, ale i tego nie udało się przeforsować. Łamacz kodów trafił w ręce czytelników. A historia i działalność wszystkich służb wywiadowczych USA sięga 1921 roku – to właśnie wtedy William Friedmann założył służbę wywiadu sygnałowego armii Stanów Zjednoczonych. Od samego początku między armią a marynarką nie było zgody w kwestii działania wywiadowczych. Każda ze stron pracowała na własny użytek, co przełożyło się na słabe efekty szpiegowania na rzecz kraju. Kulminacją tych działań nastąpiła w latach 40-tych, obnażając słabość wywiadu USA w śledzeniu innych państw, a zwłaszcza Związku Sowieckiego. Dopiero w 1946 roku doszło do porozumienia, w efekcie którego powstało CIA mające za zadanie wyłapania wszystkich amerykańskich szpiegów pracujących dla ZSRR. W tym samym czasie, 9 lutego 1947 roku podczas publicznego przemówienia Józef Stalin zadeklarował, że…

Doktor Żywago Borysa Pasternaka to przykład powieści kompletnej: wrażliwy lekarz i poeta, Jurij Żywago, zafascynowany ideałami Trockiego i Lenina, namiętnie wspiera swoich rodaków w walce przeciwko butnej władzy carskiej. Głosi chwalebne tezy wielkiej zmiany społecznej, prowadzi życie w myśl zasad permanentnej rewolucji każdej dziedziny życia. Wkrótce zostaje powołany do armii w 1914 roku. Zostaje zmuszony do porzucenia swojej ukochanej żony i małego synka i wyruszyć w drogę przez piekło. Z idealisty i człowieka kierującego się twardymi zasadami moralnymi, pod wpływem chaosu i wszechobecnego zła, przeobraża się w zgorzkniałego i nieszczęśliwego człowieka, ludzki wrak. Oto historia o tym, jak rewolucja pożera własne dzieci i obdziera człowieka z nawet najmniejszego promyka szczęścia. Holistyczne ukazane żywota tytułowego doktora Żywago na tle wzburzonych dziejów doskonale wpisują się w modus operandi tego, jak wielkie i burzliwe dzieje historii wpływają na losy zwykłego, szarego człowieka i nieodwracalnie go niszczą. Doktor Żywago to nie jest stricte powieść o rewolucji ani też o miłości. Prymarną rolę gra los, siła przeznaczenia splatająca ze sobą przyjaciół i wrogów, od której nie można w żaden sposób uciec. Pasternak ukazał narodziny nowego systemu, jaki niszczy wszelką indywidualność i zgniata od zarodka nawet najmniejsze odchylenia od nowej, narzuconej przez władze normy. Bardzo ważnym…

Ethan Whitaker ma niemal wszystko, o czym może marzyć zwykły człowiek: sławę, bogactwo, piękne kobiety na wyciagnięcie ręki, wakacje marzeń, najwyższej klasy ubrania światowych marek, wpływowych znajomych… a jednak kiedy w jego gabinecie pojawia się nastolatka i po krótkiej rozmowie strzela sobie prosto w głowę, to coś się w Ethanie załamuje. Psychiatra nie jest w stanie poradzić sobie z tragedią, wybiega na ulicę, wsiada do taksówki, która.. wiezie go na uroczystość ślubu jego dawnej, porzuconej na rzecz kariery ukochanej. Czy mężczyzna zwariował? Kim jest tajemniczy kierowca taksówki? Dlaczego młoda kobieta popełniła samobójstwo na jego oczach i jaki to ma związek z jego przeszłością? Na dodatek dlaczego po śmiertelnym postrzale budzi się znowu w tym samym miejscu, w którym był wczoraj? Czy czas także oszalał? W moim przypadku lektura Wrócę po Ciebie była nieco irytująca, a to z powodu zachowania głównego bohatera – to typowy nowobogacki, który nie szanuje ludzi, kobiety wymienia jak przysłowiowe rękawiczki, nie docenia tradycyjnych wartości opartych na rodzinie i bliskich, a na dodatek nie potrafi udźwignąć konsekwencji swojego zachowania. Tak butnego bohatera dawno nie spotkałam, nie było mi go nawet żal, kiedy za każdym razem umierał w coraz większych mękach. A sama przemiana Ethana, czy jest wiarygodna?…

Arthur Costello nie miał najlepszych relacji ani z ojcem, ani też z dziadkiem. Kiedy w spadku otrzymuje tajemniczą latarnię, za nic ma rodzinne ostrzeżenia, by nie niszczyć murów strzegących dziwnego, zamurowanego pokoiku wnętrz budowli. Postanawia zrobić na przekór i zajrzeć do środka. Nie ma pojęcia, że nieoczekiwanie uaktywni klątwę, która nie tylko znacząco skróci mu życie, ale także nie pozwoli cieszyć się jego urokami, w tym radosnymi chwilami z niedawno poznaną Lisą. Czy istnieje sposób, by dwójka zakochanych mogła przełamać fatum i być ze sobą do końca dni? Co ma wspólnego z tym wszystkim rzekomo zmarły dziadek Costello? Tym razem Musso zaskakuje: nie tylko pod względem rozwoju fabuły (trzeba przyznać, że pomysł utknięcia w czasoprzestrzeni jest literackim novum dla tego pisarza), ale przede wszystkim zakończenia: nie jest ckliwie i romantycznie, lecz do bólu pragmatycznie i miejscami wręcz dramatycznie. O ile w niektórych jego książkach można było bez problemu domyślić się zakończenia (Kim byłbym bez Ciebie?, Potem), tak w Tej chwili jest to niemożliwe. Musso daje czytelnikowi wielkiego pstryczka w nos, bawi się jego oczekiwaniami i literackimi przyzwyczajeniami. Wykorzystanie elementów fantastyki to tylko pretekst do wprowadzenia nowej płaszczyzny, w obrębie której porusza wiele ważnych tematów, np. roli przypadku, przemijania i walki…

Wędrowne ptaki Michaela Rohera to niezwykła opowieść o tolerancji, potrzebie dzielenia się z drugim człowiekiem i potrzebie wyciągania pomocnej dłoni do tych, którzy są odrzuceni przez społeczeństwo. To także przypowieść o tym, jak wiele trzeba w życiu poświęcić, by móc dostrzec w nim to, co najpiękniejsze – dobro i szczęście otaczających nas osób. Chociaż sama książeczka posiada niewiele stron – raptem 32 – to jednak na jej kartach poruszono wiele ważnych tematów – kwestię codziennej komunikacji, ludzkiego miłosierdzia, wsparcia i niesienia pomocy dla potrzebujących. Tak naprawdę tytułowe wędrowne ptaki to wcale nie ptaki lecz ludzie, przybysze z dalekich stron. Ptaki zawitały w rodzinne strony Łukasza na początku kwietnia, jednak dopiero na jesień chłopiec nauczył się ich języka i potrafił porozumieć. Zaprzyjaźnił się też z Paulinką, rezolutną dziewczynką z którą spędzał całe dnie. Jednak kiedy pojawiły się pierwsze oznaki zimy, ptaki podjęły decyzję o dalszej migracji. Wszak nie mogą tu dalej zostać, nie mają ani zapasów jedzenia ani schronu na noc… Co stanie się z przyjaźnią Łukasza i Paulinki? Czy w mieście znajdzie się ktoś, kto przełamie swój strach i wyciągnie pomocną dłoń do opuszczonych wędrownych ptaków? Tak naprawdę książkę Michaela Rohera można intepretować na kilka sposobów: jako przypowieść-aluzję do obecnej…