Kilka miesięcy temu na ekrany kin wszedł film, który wzbudził sporo kontrowersji, głównie za sprawą nietrafionego hasła reklamowego „Najbardziej szokująca wizja przyszłości, jaką widzieliście”. Dużo do powiedzenia na temat produkcji miały również osoby znające papierowy pierwowzór autorstwa Lois Lowry. Film nie oddał bowiem klimatu i atmosfery powieści, wiele kwestii spłycono i pozostawiono bez wyjaśnienia. Rzeczywiście, adaptacja posiadała sporo fabularnych dziur, których osoby znające tylko film nie potrafiły załatać żadnym wyjaśnieniem. Każdą niewiadomą można jednak poznać, sięgając po naprawdę ciekawą i wciągającą książkową historię Jonasza.
Zbliża się dzień przydziału. Jonasz ma otrzymać zawód, którym będzie się parał, dopóki starsi nie podejmą decyzji o jego zwolnieniu. Bohater denerwuje się ceremonią, ponieważ nie wie, jaka praca zostanie mu przydzielona – opiekuna starców albo dzieci, a może kontrolera, spikera czy jeszcze kogoś innego. Kiedy w końcu wybija godzina zero, Jonasz dowiaduje się, jakie jest jego przeznaczenie. Okazuje się, że chłopiec ma zostać nowym Dawcą, czyli osobą gromadzącą wspomnienia sprzed wielu, wielu lat. Czy protagonista podoła zadaniu? Co odkryje podczas szkolenia i jak ta wiedza wpłynie na jego dalsze życie?
„Dawca” to kolejna powieść dystopijna, niemniej różni się od wizji rysowanych w „Igrzyskach śmierci”, „Więźniu labiryntu” czy „Niezgodnej”. Autorka kreuje z pozoru idealny świat, w którym każdy zajmuje z góry określone miejsce. Nikt nie wyróżnia się spośród społeczeństwa, może poza starszyzną i Dawcą, a każda jednostka posiada tę samą wartość. Istnieją reguły i przepisy, których należy przestrzegać, ale zostały one stworzone z myślą o ludziach, by żyło im się lepiej. Brak wojen, głodu czy chorób sprawia, że mieszkańcy idealnego świata nie wiedzą, co oznaczają te słowa. Jedynie Dawca posiada wspomnienia minionych czasów, kiedy występowało wszelkie zło.
Jednak cały ten ład to tylko pozór, o czym przekonuje się główny bohater książki. Kiedy Jonasz rozpoczyna swoje szkolenie na kolejnego Dawcę Pamięci, pęka bańka mydlana, w której żył. Okazuje się, że bohatera nie otacza idealny świat, lecz plastikowy twór, w którym jednostki są pozbawione prawa do decydowania o swoim losie i podejmowania własnych decyzji. Świadczy o tym choćby coroczna ceremonia przydziału, podczas której każdy obywatel do dwunastego roku życia dostaje te same przywileje, jak choćby zapinaną z przodu bluzę czy rower. Każdy przechodzi przez ten sam rytuał, by w końcu otrzymać zawód, jaki będzie wykonywał. Oczywiście nikt nie wybiera sobie pracy, to starsi decydują, gdzie najlepiej sprawdzi się dana osoba.
Wymarzony system społeczny? Nie dla Jonasza, który dzięki wspomnieniom zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że nie jest wolnym człowiekiem i został odarty z prawa wyboru. W jego świecie inność to coś złego, najbardziej liczy się precyzja językowa i rozmowy o sztucznych emocjach. Lois Lowry stworzyła prosty, ale niezwykle niepokojący obraz przyszłości, szklanego klosza, który tak naprawdę okazuje się więzieniem, a nie ratunkiem. A gdzieś pomiędzy ustalonym porządkiem istnieje ktoś taki jak Dawca Pamięci – jedyna osoba zdająca sobie sprawę z sytuacji.
„Dawca” to przejmująca historia o wewnętrznej zmianie, jaka zachodzi w Jonaszu. Pisarka pokazuje co się stanie, kiedy opadną zasłony i człowiek zacznie dostrzegać beznadziejność sytuacji. Wszystko odbywa się stopniowo, tak by czytelnik mógł lepiej wczuć się w dramat bohatera. Odbiorca widzi, jak protagonista otrzymuje kolejne wspomnienia, które zmieniają jego światopogląd.
Książkę Lowry czyta się jednym tchem. To lektura na jeden wieczór: intrygująca, wciągająca i dobrze napisana. Idealny świat okazuje się więzieniem, jego mieszkańcy zostali pozbawieni prawa do popełniania błędów, cała społeczność to sztuczny twór, a ludzie, mimo bijącego serca, jawią się niczym wyprane z prawdziwych uczuć kukiełki. To piękna historia o pragnieniu świadomości i chęci oddychania pełną piersią. Książka, którą należy przeczytać.
Katriona
Tytuł: Dawca
Tytuł oryginalny: The Giver
Autor: Lois Lowry
Tytuł serii: Dawca
Tom serii: I
Wydawnictwo: Galeria Książki
Data i miejsce wydania: 20 sierpnia 2014
Oprawa: miękka
Wydanie: I
Format: 126 x 195 mm
Liczba stron: 296
ISBN: 978-83-64297-31-1
