20 grudnia 2015

Cialem rozumiem - Dawid GrosmanDawid Grosman to klasa sama w sobie. Ten jeden z najsłynniejszych izraelskich twórców nowoczesnej prozy tym razem bierze na warsztat temat małżeńskiej zdrady i zazdrości. W dwóch nowelach zamyka historię o obnażaniu ludzkiej duszy z jej najbardziej skrywanymi pragnieniami, fantazjami osób będących kochankami i jednocześnie obcych sobie ludzi.

Gorączka opowiada historię Szaula, pomagającego niejako swojej małżonce Eliszewie w… utrzymywaniu romansu z innym mężczyzną. Bohaterem miotają jednak sprzeczne uczucia: z jednej strony zazdrość, zaś z drugiej – nie może się oprzeć pomaganiu, z namiętnością obserwując zachowanie żony. Wszystko w sobie dusi i dopiero po kilkunastu latach postanawia podzielić się swoją historią z bratową, Esti. W tytułowym opowiadaniu, Ciałem rozumiem, mamy do czynienia z nieco toksyczną relacją pomiędzy Rotem i jego matką Nillą. W trakcie czytania umierającej rodzicielce swoich opowiadań, analizuje swój stosunek do niej. Okazuje się, że źródło obecnego zachowania Nilli kryje się w przeszłości, w historii sprzed kilkunastu lat, pełnej pasji, namiętności i miłości.

Wiodącym motywem książki jest silna uczuciowość tłumiona przez wiele dziesiątek lat. Czytając Ciałem rozumiem, można odnieść wrażenie, iż uczestniczy się w pewnego rodzaju telewizyjnym talk show. Czytelnik jak widz, w ciszy i skupieniu obserwuje, wysłuchuje życiową historię głównego bohatera, pełną emocji, poczucia winy, gniewu i żalu. Krok po kroku odsłania on najbardziej intymne zakamarki swojej duszy. Jak to się stało, że bohaterowie Grosmana prędzej są w stanie skonfrontować własne uczucia, potrzeby i oczekiwania w trakcie rozmów z dalszymi osobami, niż z własną żoną lub matką?

Jedną z największych zalet tych opowiadań jest ich tłumaczenie. Znakomity warsztat Debory Jesod, która przełożyła powieść bezpośrednio z hebrajskiego na polski, pozwolił czytelnikowi na obcowanie z prozą wysokich lotów. Nie ma szans na zniekształcenie, przekręcenie lub pominięcie fragmentu tekstu (jak to często bywa w przypadku przekładów z orientalnych języków). Tutaj czytelnik zderza się z bezpośredniością i otwartością opisów emocji oraz uczuć bohaterów, które towarzyszą im na każdym kroku.

Ciałem rozumiem są opowiadaniami niewielkich rozmiarów, wpisującymi się w standardowe cechy gatunku: jeden wątek z prostą akcją, nieduża objętość. Jednakże tym, co najbardziej wyróżnia prozę Grosmana spośród innych autorów gatunku jest głęboka refleksyjność dotycząca ludzkiej samotności. Pozornie zwięzłe, pozbawione nadmiernych detali opisy stają się niezwykle uderzające w swojej wymowie.

Ciałem rozumiem zawiera śmiałe, dogłębne intymne opisy (nie mylić z pornograficznymi pseudo-deskrypcjami w stylu 50 twarzy). To triumf erotycznego żywiołu narracji o jednej z najważniejszych rzeczy w życiu człowieka. O miłości pozbawionej dotyku i realnej obecności drugiej osoby, która stopniowo pochłania bohaterów. To opowiadania o gorącym pragnieniu zrozumienia, którego substytutem staje się szczerość w trakcie rozmów z innymi osobami. Dawid Grosman z klasą i powagą wiedzie czytelnika przez krainę emocjonalnego ekshibicjonizmu.

Pozornie krótkie teksty kryją w sobie bolączki, „tęsknoty i niepokoje dręczące jego naród” (jak głosi blurbowa rekomendacja The New York Times Book Review), niemniej autorowi udało się wybić ponad narodowość. Owszem, niektóre elementy, gesty i sposób myślenia są typowe dla współczesnych Izraelczyków. Niemniej samo ukazanie problemów z komunikacją z najbliższymi, emocjami szargającymi spragnione dotyku ciało oraz głębokiej potrzeby zrozumienia pozostaje uniwersalne dla każdego człowieka. Nie bez powodu Grosman zyskał sobie miano pisarza trudnych pytań, autora godnego uwagi czołowych światowych krytyków. W moim przekonaniu Ciałem rozumiem zasługuje na najwyższe pochwały.

Pattyczak

Tytuł: Ciałem rozumiem

Autor:  Dawid Grosman

Tytuł oryginalny: Ba-Guf Ani Mewina 2002

Tłumaczenie: Debora Jesod

Wydawnictwo: Świat Książki

Data i miejsce wydania:  07.10.2015, Warszawa

Oprawa: miękka z bocznymi skrzydełkami

Wydanie: I

Liczba stron: 335

ISBN: 978-83-7943-376-6

Recenzja najpierw ukazała się na stronie Gildii Literatury.

Podsumowanie

Ciałem rozumiem

Ciałem rozumiem
  • 8/10
    Fabuła
  • 7/10
    Stylistyka
  • 7/10
    Wydanie

Zalety

  • subtelna erotyka
  • świetny portret psychologiczny postaci
  • świetne tłumaczenie

Wady