19 maja 2016

Nakręcana dziewczyna - P. BacigalupiPaolo Bacigalupi jest laureatem wielu prestiżowych nagród (wśród nich m.in. Nebuli, Hugo, Locusa i Campbella). Umiejscowienie akcji w mrocznej, dysfunkcyjnej i złowrogiej antyutopii w połączeniu wyrazistymi bohaterami w średnim wieku stanowi charakterystyczną cechę stylu amerykańskiego twórcy tak zwanej fantastyki ekologicznej (w której akcent się kładzie na problematykę związaną z naturalnym środowiskiem człowieka). Nie inaczej jest w przypadku Nakręcanej dziewczyny – powieści o rasie Nowych Ludzi wyhodowanych dla zaspokojenia kaprysów bogatych i próżnych mieszkańców Tajlandii.

Bacigalupi jest bardzo silnie zaangażowany w obserwację psychologii współczesnego społeczeństwa oraz uważnie śledzi najnowsze odkrycia naukowe, bowiem w jego książce nie brakuje wizji świata korporacji i wielkich koncernów, które już teraz zaczynają dominować nad światową gospodarką. W zdegradowanej rzeczywistości Nakręcanej dziewczyny nastąpiło głębokie, wręcz rewolucyjne przewartościowanie dotychczasowych stosunków społecznych. W marnej egzystencji liczy się jedynie to, co jednostka jest w stanie ofiarować swemu pracodawcy w postaci wartości kalorycznej. Autor kreśli dojrzałą i starannie przemyślaną wizję świata, która ma wszelkie szanse się ziścić. Gorzka refleksja na temat stosunku człowieka do środowiska naturalnego, jego eksploatacji oraz braku poszanowania z pewnością ma za zadanie zmusić czytelnika do refleksji, jednocześnie nie będąc nachalnym propagandowym i jednowymiarowym obrazem zniszczonego środowiska. Dodatkowo surowość stylu autora, realizm graniczący z naturalizmem oraz oryginalność w kreowaniu światów zapewnia czytelnikowi długą, intensywną i niezapomnianą przyjemność intelektualną.

Akcja dzieje się w Królestwie Tajlandii, świecie głodu, braku surowców naturalnych, chorób, plag i drastycznie ocieplonego klimatu. Władza należy do przedstawicieli wielkich korporacji, które w bezwzględny sposób wykorzystują ludzi i bez żadnych skrupułów się ich pozbywają, gdy braknie im sił do dalszej niewolniczej pracy. Nie ulega wątpliwości, że bogaczom żyje się bardzo dobrze, mają bowiem dostęp do genetycznie modyfikowanej żywności i są odporni na wszelkie dolegliwości fizyczne. Nie muszą desperacko walczyć o przetrwanie, jak robią to setki milionów ludzi na ulicach wielkiego miasta, jakim jest Bangkok. Tytułowa Nakręcana dziewczyna to Emiko, przedstawicielka tak zwanych Nowych Ludzi, specjalnie wyhodowanych (w fabrykach, jak zwierzęta) osób, które służą do wykonywania określonych prac oraz mają za zadanie umilać czas sponsorom. Dziewczyna podejmuje walkę z narzuconymi jej schematami i behawioralnym zachowaniem, którego oczekuje od niej społeczeństwo.

Mocną stroną powieści jest umiejscowienie wydarzeń w egzotycznej Tajlandii, wielogłosowość narracyjna oraz bardzo dobrze wykreowani bohaterowie. Nie są to zbuntowani nastolatkowie ani młodzi wojownicy pełni ideałów, mający podjąć określone zadanie i doprowadzić je do końca. Wręcz przeciwnie, Bacigalupi kładzie nacisk na dojrzałe i ukształtowane charaktery wplątane w wielką politykę. Nie ma dobrych i złych postaci, wszystko mieni się różnymi odcieniami szarości oraz niejednoznacznością. Agent Anderson Lake i Hock Seng noszą ze sobą traumatyczny bagaż doświadczeń, które niejednokrotnie rzutują na podejmowane decyzje. Postać Emiko jest najjaśniejszym punktem w całej powieści, bowiem dziewczyna nie będąca do końca ani człowiekiem, ani robotem, najczytelniej obnaża pogłębioną już do granic możliwości ludzką degenerację i jednocześnie stanowi nadzieję na odzyskanie człowieczeństwa w społeczeństwie przyszłości.

Wydawnictwo MAG postawiło w drugim wydaniu książki usunąć opowiadania zatytułowane Pompa numer 6 oraz zmniejszyć czcionkę i interlinię. Z jednej strony jest to pewnego rodzaju szkoda dla czytelnika, z drugiej pozwoliło zmniejszyć cenę powieści, dzięki czemu więcej czytelników może się zapoznać z  bardzo dobrym dziełem Bacigalupiego. Bez względu na rodzaj wydania, jedna kwestia nie uległa zmianie – Nakręcana dziewczyna z pewnością zasługuje na miano Uczty Wyobraźni.

Jest to wielopłaszczyznowa, brutalna i ambitna powieść, po która warto sięgnąć. Znajduje się w niej egzystencjonalna mądrość i uniwersalne przesłanie, pobudzając intelektualnie czytelnika stawiającego wysokie wymagania współczesnych powieściom. Nie bez powodu autor dostał za nią nagrodę Nebuli. Gorąco polecam.

Pattyczak

Tytuł: Nakręcana dziewczyna

Tytuł oryginalny: The Windup Girl

Autor: Paolo Bacigalupi

Tłumaczenie: Wojciech M. Próchniewicz

Wydawnictwo: MAG

Data i miejsce wydania: 06/03/2013, Warszawa

Oprawa: miękka

Liczba stron: 560

ISBN: 978-83-7480-264-2

Recenzja ukazała się najpierw na stronie Gildii Literatury.

Podsumowanie

Nakręcana dziewczyna

Nakręcana dziewczyna
  • 8/10
    Fabuła
  • 9/10
    Stylistyka
  • 6.5/10
    Wydanie

Zalety

  • misterne zdania oddające szczegółowo świat przedstawiony
  • skomplikowana fabuła
  • pro-ekologiczny wydźwięk utworu

Wady

  • brak opowiadania