Zapewne każdy miłośnik fantastyki, kiedy podejmował się napisania pracy dyplomowej związaną z tą tematyką, stanął przed nie lada wyzwaniem znalezienia rzetelnej literatury przedmiotu. Zwłaszcza, jeśli szukał wśród rodzimych opracowań: przeważająca większość monografiifilologicznych powstała na przełomie lat 80. i 90., zaś kolejne artykuły poświęcone temu gatunkowi zaczęły pojawiać się w branżowych czasopismach i na portalach internetowych znacznie częściej niż w samodzielnych publikacjach akademickich. W związku z powyższych szczególnie należy się pochylić nad monografią
Już we wstępie autor zaznacza, iż wybór tak wąskiego tematu, jakim jest cyberpunk, pozwala mu na uniknięcie chaosu w poruszanej problematyce i jednocześnie wyraźne i precyzyjne przedstawienie konkretnych zjawisk kulturyodbitych w owym gatunku. Kulturocentryczne podejście pozwala mu na Treść została przedstawiona w słownikowej budowie: kolejne hasła wyznaczone przez porządek alfabetyczny przedstawiają drobiazgową analizę licznych przykładów zoraz wyjaśniają mniej popularne pojęcia. Dla przykładu: manifesty twórców kultury cyberpunku, medycyna czarna, wrażliwość cyberpunkowa, technoewolucja, cyborg sieciowy, podrasowanie ciała. Pod terminem „kultura cyberpunku” autor opisuje specyficzny paradygmat kulturowy, jaki przestał być przynależny wyłącznie dla kultury niskiej i stał się poważnym obiektem zainteresowań awangardy artystycznej oraz poezji. Główna teza Mazurkiewicza opiera się na stwierdzeniu, iż kultura popularna stanowi odzwierciedlenie społecznej świadomości stymulowanej przez rozwój nowych mediów oraz technologii cyfrowych. Podane przykłady z literatury (m.in. prac Williama Gibsona,Bruce’a Bethke, Andrzeja Żuławskiego i Stanisława Lema) oraz filmów (w reżyserii Darrona Aronofsky’ego, Shiny Tsukamoto, Wachowskich, Davida Cronenberga i innych).
Bardzo praktyczne dla czytelnika okazało się przytoczenie różnic i podobieństw między badaczami polskimi a anglosaskimi, którzy reprezentują inny punkt widzenia na poszczególne badane elementy (wiele przykładów pochodzi z kręgu kultury anglosaskiej, której nie są obecne w naszej rodzimej kulturze). Jednak bez względu na odmienne podejście naukowe czy też metodologie, badacze cyberpunku są zgodni co do jednego: jego źródło tkwi w asymetrycznym rozwoju postępu cywilizacyjno-technicznego przy jednoczesnym lekceważeniu jednostki w odhumanizowanym świecie. Staje się to motorem napędowym do tworzenia różnorodnych teorii katastrofizmu, które w mniejszym lub większym stopniu absorbują ludzkie myśli i determinują zachowanie człowieka.
Z problematyki cyberpunku… to bardzo dobre pod względem merytorycznym opracowanie naukowe (biorąc pod uwagę zarówno aspekt metodologiczny, terminologiczny, jak i budowy hasłowej), niemniej posiadaj jedną wadę – specyficzny, hermetyczny język akademicki. Oczywiście wiąże się to z tym, iż omawiana książka jest pracą doktorską Mazurkiewicza. Niemniej zwykły czytelnik niezaznajomiony na co dzień z tak specyficznym żargonem, może czuć się nieco przytłoczony zbyt licznie przywoływaną terminologią naukową, tezami badaczy oraz teoriami postmodernistycznymi. Jednocześnie warto podkreślić, iż są one wyjaśnione w miarę prosty i zwięzły sposób, co pozwoli bez trudu przejść do kolejnych rozdziałów książki.
Czy opracowanie Mazurkiewicza w pełni wyczerpuje tematykę cyberpunku? Śmiem wątpić. Przede wszystkim jest to jedne z pierwszych tego typu całościowych publikacji w Polsce na temat cyberpunku i jego aspektów kulturowych, które uzupełnia rażące braki w naszej rodzimej literaturze naukowej. Warto mieć na względzie fakt, iż nieustannie powiększa się baza źródłowa o nowe teksty kultury oraz obrazy, przez co żadna tego typu praca nigdy nie będzie w pełni kompletna, niemniej stanowi bardzo ważny głos, którego nie sposób zlekceważyć. Autor uzupełnił lukę badawczą w polskim piśmiennictwie. Z pewnością docenią to filolodzy, kulturoznawcy oraz miłośnicy science-fiction, którzy zajmują się cyberpunkiem w sposób naukowy, wykorzystując ją do dalszych badań i refleksji na temat „krainy świata spod znaku magii krzemu„.
Pattyczak
Tytuł: Z problematyki cyberpunku. Literatura-sztuka-kultura
Autor: Adam Mazurkiewicz
Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Data i miejsce wydania: 31.03.2015, Łódź
Oprawa: miękka
Wydanie: I
Liczba stron: 510
ISBN: 978-83-7969-357-3
Recenzja ukazała się także na portalu Gildii Literatury.
