Portafortunas

Dwadzieścia lat temu swoją premierę miała Ewangelia według Piłata Erica-Emmanuela Schmitta, francuskiego filozofa mieszkającego w Belgii, jednego z najbardziej znanych pisarzy II połowy XX wieku. Po co sięgał po tak znaną historię? Wszak biblijny przekaz był analizowany, interpretowany i przedstawiany w rozmaity sposób na przestrzeni setek lat. Czy jego proza jest w stanie cokolwiek wnieść nowego do tematu? Owszem, autor łamie wszelkie konwenanse, zmienia niego kolejność wydarzeń, wysuwa na plan inne postacie, a nade zmienia charakter bohaterów. Intrygująca i jednocześnie obrazoburcza, jedna z najlepszych książek Francuza.

Eric Emmanuel Schmitt, francuski filozof, dramaturg i eseista w powszechnej świadomości czytelniczej zasłynął dzięki niewielkich rozmiarów książce zatytułowanej Oskar i Pani Róża, niesłychanie wrażliwej, pełnej dobroci i troski o drugiego człowieka historia chorego chłopca. Tajemnica Pani Ming to niewielkich rozmiarów nowela wchodząca w skład Opowieści o Niewidzialnym, do którego zalicza się również Dziecko Noego, Pana Ibrahima i kwiaty Koranu, Zapasy z życiem, wspomnianego już Oskara i Panią Różę oraz krótką historię o buddyjskim joginie Milarepie. Tytułowa Pani Ming jest zwykłą babcią klozetową pracującą w chińskim Grand Hotelu. Mimo tak mało prestiżowego stanowiska, bohaterka jest przekonana o wielkiej godności, jakiej dostąpiła piastując ową służbę, bowiem żyje w kraju zdominowanym przez męski światopogląd. Narratorem opowieści jest francuski biznesman, który przypadkiem wdaje się w rozmowę ze starszą kobietą. Krótka wymiana zdań bardzo szybko schodzi na temat rodziny. Chinka snuje opowieść o swoich dziesięciorgu dzieciach, odkrywając przed Francuzem ich wady oraz zalety, a wszystko to w otoczce uniwersalnych prawd moralnych dotyczących pożycia społecznego. Chiny fascynują mężczyznę, zaskakują go wysoko cenione wartości etyczne oraz posłuszeństwo ludności wobec zwierzchników. Niemniej opowieść pani Ming wzbudza w nim pewne podejrzenia, bowiem nie jest w stanie zrozumieć, jakim cudem kobieta jest matką aż dziesięciorga pociech, kiedy to w kraju…

  Nie ulega wątpliwości, iż niedawno opublikowana w naszym kraju Noc ognia francuskiego filozofa i pisarza Erica Emmanuela Schmitta jest jego najbardziej intymną powieścią, bo dotykającą kwestii wiary w Boga i celowości ludzkiego istnienia. Jednocześnie jest to książka w duchu Oskara i Pani Róży oraz Papug z placu d’Azarro niż nieco oschłej stylistycznie Sekcie egoistów. Pod względem liczby stron bardzo krótka, za to niezwykle bogata w treść. Literackie alter ego Schmitta (a tak naprawdę sam autor opisujący siebie sprzed 25 lat) wyrusza w egzotyczną podróż: ma dosyć swojego dotychczasowego, dwudziestoośmioletniego życia wykładowcy filozofii na francuskim uniwersytecie, chce doznać czegoś szokującego, wstrząsającego, by poczuć, że naprawdę żyje. To człowiek stojący na krawędzi zwątpienia, który wyrusza w dosłowną, jak i metaforyczną wędrówkę po pustyni pod pretekstem nakręcenia zdjęć do filmu o Charlesie de Foucauldzie, filozofie i katolickim misjonarzu pośród ludu Tuaregów żyjących od wieków w Algierii. Pod pretekstem zafascynowania postacią francuskiego trapisty próbuje odnaleźć swój własny, życiowy cel. Bohaterowie pojawiający się na utworach powieści utożsamiają określone życiowe postawy – religijnych i pełnych gorącej, żyjących pełnią wiary ludzi (muzułmanin Abajghur, chrześcijanka Segolene) oraz racjonalistycznych, bazujących na twardej logice naukowców (geolog Thomas). Eric bacznie obserwuje każdego z nich, nawiązuje długie dyskusje pełne argumentów za…

Eric Emmanuel Schmitt zaskarbił serca polskich czytelników dzięki wzruszającym powieściom o dojrzewaniu, tolerancji, miłości, odmienności i wyrozumiałości. Oskar i Pani Róża, Dziecko Noego, Pan Ibrahim i kwiaty Koranu, Tajemnica pani Ming to utwory, których życiowe mądrości i pytania o sens człowieczeństwa, koegzystencję odmienności, nienawiści i cierpienia odzwierciedlają bolączki współczesnych narodów. Sięgając po niedawno opublikowaną, pierwszy utwór Francuza można czuć pewnego rodzaju niedosyt: nie jest to książka na tak wysokim poziomie, do jakiego przyzwyczaiły lektura uprzednio wydanych powieści. Młody mężczyzna o imieniu Gerard, podczas badań naukowych do językoznawczej pracy doktorskiej, znajduje w starej bibliotece wzmiankę o tajemniczej Sekcie Egoistów założonej przez Gasparda. Im mniej informacji może znaleźć na jego temat, tym bardziej zaczyna się fascynować jego osobą. Bohater porzuca swój projekt i zaczyna podróż po Europie. Coraz bardziej ogarniająca go obsesja sprawia, iż życie Gerarda zaczyna przypominać żywot szaleńca oderwanego od rzeczywistości. A samo zakończenie powieści zaskakuje i pozwala zweryfikować wszystkie emocje, jakie towarzyszyły lekturze. Sekta egoistów to taka literacka wydmuszka: niby piękna, kusząca, ale tak naprawdę nic sobą nie reprezentująca. Treść utworu skupia się w lwiej części na ukazywaniu rozważań filozoficznych, jakie propagował Gaspard: liczy się własne samozadowolenie nad szczęście i godność innych ludzi. Oświeceniowy filozof swoimi śmiałymi tezami przekracza…

Eric Emmanuel Schmitt dał się mi poznać jako autor krótkich, aczkolwiek błyskotliwych i głębokich w swoim przesłaniu niewielkich form narratorskich (głównie za sprawą Pana Ibrahima i kwiatów Koranu, Dziecka Noego oraz słynnego Oskara i pani Róży). Najnowsza powieść Papugi z placu d’Arezzo to imponujących rozmiarów książka, która w rzeczywistości przesądziła o dojrzałym i wysublimowanym literackim talencie francuskiego dramaturga. Już po kilkunastu stronach lektury uderza różnorodność i mnogość zaprezentowanych bohaterów. Pisarz wrzuca czytelnika in medias res, gdzie początkowo nie wiadomo, jakie są powiązania między poszczególnymi postaciami, a także, kim one są i czym zajmują się w życiu codziennym. Dokładnie sto dwadzieścia stron stanowi opis zróżnicowanych sytuacji, w jakich protagoniści znaleźli się tuż przed otrzymaniem tajemniczego liściku. Z kart powieści, niczym Sherlock Holmes, odbiorca musi wydedukować, z jakim typem bohatera ma do czynienia i jakim systemem wartości kieruje się na co dzień. A jest ich niemało, należą do różnorodnych klas społecznych, borykający się z mniejszymi lub większymi kłopotami, szukającymi gorliwie miłości i próbujący ustatkować swoje wzburzone życie emocjonalne. „Piszę tych kilka słów po prostu po to, by Ci powiedzieć, że Cię kocham. Podpisane: Ty wiesz kto” – te oto dwa krótkie zdania zburzyły dotychczasowy ład bohaterów. Każdy z nich, zaczynając od luksusowej…