19 lipca 2015

Zasada nieprawdopodobieństwa David HandWedle przysłowia, przypadki chodzą po ludziach, ale czy na pewno? Emerytowany profesor matematyki londyńskiego Imperial College w swojej książce dowodzi, iż w naszym życiu nic nie zdarza się niespodziewanie, a wszystkie zdarzenia można wyjaśnić w sposób ściśle naukowy. Okazuje się, że każde pojedyncze zjawisko, zbieg okoliczności czy niezwykłe wydarzenie można w konkretny sposób przewidzieć przy pomocy jedynie matematycznej statystyki. Chowajcie się zatem wróżki, czarodzieje i cyganki, bowiem David Hand  w prosty i przejrzysty sposób wyjaśnia zasady funkcjonowania waszej profesji.

Tak naprawdę Zasada nieprawdopodobieństwa jest zbiorem naukowych dowodów występujących przeciwko tak zwanemu Prawu Borela, wedle którego coś o niskim stopniu prawdopodobieństwa nie ma prawa się zdarzyć. Profesor Hand, jakby na przekór tym twierdzeniom, przywołuje w swojej książce szereg dowodów na to, iż przypadki i wyjątki od reguły powtarzają się nader często. Jak chociażby fakt, iż w pewnym europejskim kraju w ciągu jednego miesiąca maszyna do losowania w lotto wytypowała identyczny ciąg liczb (co skończyło się wielkim skandalem i posądzeniem o nieuczciwość organizatorów) lub przykłady giełdowych oszustów, którzy dokładnie wiedzą kiedy sprzedać lub wykupić dane akcje.

W tym miejscu warto podkreślić wyższość zachodniej edukacji nad jej polskimi odpowiednikami. Książka została napisana w roku 2014, przedstawiając przy pomocy terminologii literatury popularnonaukowej odpowiedź na konkretne tezy matematyków (wspomniane Prawo Borela), po które może sięgnąć przeciętny obywatel. Nauka wyszła zza akademickich murów, czego nie można powiedzieć w przypadku polskich dyskusji, które nadal toczą się w często zamkniętym i hermetycznym kręgu. Opłaca się brać przykład z zachodnich wzorców i publikować swoje badania naukowe dla szerokiego grona odbiorców, którzy wzbogacają tym samym nie tylko teoretyczną, ale i praktyczną wiedzę na temat otaczającej ich rzeczywistości.

Autor przedstawił historyczny przekrój występowania pozornych zbiegów okoliczności: od przesądów i rzekomych snów proroczych czy średniowiecznych gier losowych z wykorzystaniem monety, poprzez XIX-wieczne zjawiska paranormalne, skończywszy na tezach Zygmunta Freuda o synchroniczności. Precyzyjność wyjaśnień w połączeniu z licznymi przykładami sprawiają, iż autor bardzo dobrze ilustruje wykorzystanie matematycznych zasad (statystyki i rachunku prawdopodobieństwa) w życiu codziennym i dowodzi, jak niewielki błąd jest w stanie zaważyć na poszczególnych wypadkach losowych.

Swoje argumenty Hand podpiera  pięcioma filarami, jakie stanowią następujące prawa naukowe: prawo selekcji, prawo nieuchronności, wielkich liczb, dźwigni prawdopodobieństwa oraz prawo „mniej więcej”. Co prawda, nie jest to ścisła terminologia naukowa, lecz nazewnictwo przyjęte na potrzeby danej publikacji, niemniej matematyk wyjaśnia ich działanie i praktyczne zastosowanie celem np. uniknięcia wypadku komunikacyjnego lub spełnienia się prasowej przepowiedni. Sam termin „zasada nieprawdopodobieństwa” odnosi się do zjawiska, w którym mając pełen wachlarz możliwości zaistnienia danej sytuacji, prędzej czy później musi mieć ona swe miejsce, bowiem każdy z możliwych scenariuszy musi się sprawdzić.

Zasada nieprawdopodobieństwa to matematyka w praktycznej i niezwykle przyjemnej odsłonie. David Hand pokazuje, iż ta dziedzina nauki jest niezwykle istotna i przydatna w codziennym życiu, a wykorzystana w mądry sposób może znacząco przyczynić się do wyjaśniania pozornych przypadków i nadzwyczajnych sytuacji. W lekturze doskonale odnajdą się humaniści, niemniej prawdopodobnie (co zapewne można obliczyć naukowo w sposób logiczny i spójny, a więc bez przypadku „gdybania”) to miłośnicy przedmiotów ścisłych szczególnie docenią jej walory merytoryczne. Zasada nieprawdopodobieństwa uzupełnia rynkowe luki w dziedzinie literatury popularnonaukowej, a zwłaszcza jej branży matematycznej, niestety zaniedbywanej i lekceważonej.

Pattyczak

 

Tytuł: Zasada nieprawdopodobieństwa. Dlaczego codziennie zdarzają się cuda i zbiegi okoliczności

Autor: David J. Hand

Tytuł oryginalny: The Improbability Principle: Why Coincidences, Miracles and Rare Events Happen Every Day 2014

Tłumaczenie: Janusz Winiarski

Wydawnictwo: W.A.B.

Data i miejsce wydania:  04.03.2015, Warszawa

Oprawa: miękka z obwolutą

Wydanie: I

Liczba stron: 340

ISBN: 978-83-280-1503-6

 
Recenzja ukazana się pierwotnie na stronie Gildii.

Podsumowanie

Zasada nieprawdopodobieństwa

Zasada nieprawdopodobieństwa
  • 9/10
    Fabuła
  • 7/10
    Stylistyka
  • 7/10
    Wydanie

Zalety

  • Klarowne przykłady
  • Prosty język naukowy
  • Ciekawa teoria matematyczna

Wady

  • Mało poważne wydanie wobec poruszanej tematyki
  • Słabej jakości papier