Literatura francuska to niewątpliwie jedna z najbogatszych i najbardziej różnorodnych pod względem gatunku literatur na świecie. Klasyczne powieści literatury francuskiej obejmują literaturę dworską, romanse, literaturę mieszczańską, ale także ważne dla oświecenia dzieła wolnościowe. Co ciekawe, od 2006 roku Francja zajmuje pierwsze miejsce na liście laureatów Nagród Nobla w literaturze w światowym rankingu. To duma narodowa i wielka chluba Francuzów.
Romantyzm, realizm, naturalizm oraz symbolizm to tylko niektóre nurty, jakie można zaobserwować w głównych dziełach XIX wieku, zaś w XX wieku zaczyna dominować doświadczenie faszyzmu, nazizmu oraz komunizmu, a także trudnej dekolonizacji, przez co zostają wyparte wielkie, społeczno-polityczne tematy na rzecz doświadczeń jednostki. Eklektyczne dzieła pióra Balzaca, Flauberta, Dumasa, Hugo, Verne, Maupassant, Stendhal, jak i poetów Verlaine, Rimbaud czy Baudelaire są po dziś dzień wymieniane w grupie 100 najważniejszych dzieł literackich świata.
Oto najlepsze powieści literatury francuskiej! Kolejność alfabetyczna.
Dama kameliowa (Alexander Dumas syn)
XIX-wieczna Francja. Małgorzata Gautier, paryska kurtyzana, ma licznych wielbicieli. Jej klientami są panowie z wyższych sfer. Pewnego dnia poznaje młodego i przystojnego Armanda Duvala. Oboje zakochują się w sobie. Połączeni miłością będą musieli razem stawić czoło konwenansom, biedzie i… sobie samym, nie przeczuwając, że los szykuje im najokrutniejszą z niespodzianek.
Problematyka powieści nie skupia się jedynie wokół wątku romansowego, książka stanowi bogaty fresk społeczny i odzwierciedla charakterystyczną podwójną moralność XIX-wiecznego społeczeństwa mieszczańskiego. Prowadzona przez autora na kartach powieści krytyka kultu pieniądza, obłudy, towarzyszącego ludziom zakłamania, w tym także okłamywania samego siebie, nadaje dziełu wartości uniwersalnych i ponadczasowych. Książka została napisana przed 21-letniego pisarza.
Dżuma (Albert Camus)
Tytułowa dżuma pustoszy stan Oran w latach 40. XX wieku. Wybuch epidemii wywołuje różne reakcje u mieszkańców, jednak stopniowo uznają słuszność postępowania doktora Rieux, który od początku aktywnie walczy z zarazą, uznając to za swój obowiązek jako człowieka i lekarza.
Utwór powstał z osobistych doświadczeń autora, z przeżyć związanych z wojną, rozstaniami, śmiercią, zjawiskiem masowej zagłady, brakiem środków do życia, stałym poczuciem zagrożenia.
Germinal (Emil Zola)
Akcja utworu rozgrywa się między rokiem 1866 a 1867[13]. Stefan Lantier, bezrobotny maszynista, przybywa w poszukiwaniu pracy do miejscowości Montsou i zatrudnia się w kopalni Le Voreux. Przerażony warunkami pracy i życia górników Stefan zaczyna interesować się ideami socjalistycznymi i doprowadza do powołania w Montsou komórki I Międzynarodówki. Kiedy Kompania zarządzająca kopalnią ogłasza obniżkę płac, uzasadniając ją kryzysem ekonomicznym, Stefan wzywa kolegów do strajku.
Zola, w ślad za marksistami, upatrywał głównej siły decydującej o przemianach społecznych w walce klasowej. Pod wpływem dalszego poznawania ekonomii marksistowskiej Zola uznał również, iż prawdą są twierdzenia o działaniu państwa jako narzędzia klasy dominującej oraz o dehumanizacji robotników.
Hrabia Monte Christo (Alexander Dumas ojciec)
Akcja utworu rozpoczyna się w 1815 roku w Marsylii. Dziewiętnastoletni Edmund Dantès, młody marynarz, idealista niedostrzegający wokół siebie zła, ma zostać kapitanem okrętu handlowego „Faraon” i ożenić się z ukochaną Katalonką Mercedes. Tymczasem zakochany w dziewczynie Fernand Mondego i buchalter okrętowy Danglars, zazdroszczący mu awansu w pracy, piszą donos, w którym oskarżają go o bonapartyzm. W wyniku spisku trafia do więzienia na 14 lat i powracaj jako tytułowy hrabia Monte Christo szukający po latach sprawiedliwości społecznej.
Tytułowy bohater powieści jest nadczłowiekiem działającym ponad prawem i normami społecznymi –naprawia krzywdy swoje i cudze, wymierzając karę czyniącym zło i nagradzających ludzi prawych. W 1863 Hrabia Monte Christo znalazł się na Indeksie Ksiąg Zakazanych Kościoła katolickiego.
Nędznicy (Victor Hugo)
Były więzień, Jean Valjean, dzięki pomocy biskupa zdobywa pozycję i zaczyna pomagać biednym, podczas gdy prześladuje go inspektor Javert. Nędznicy to panoramiczny obraz całego społeczeństwa francuskiego XIX wieku oraz wykładnia poglądów autora na kwestie sprawiedliwego porządku społecznego, walki z nędzą i wykluczeniem.
Poprzez główne wątki fabularne oraz liczne dygresje o charakterze filozoficznym i historycznym, autor prezentuje swój program polityczny i społeczny, oparty na wartościach chrześcijańskich, wierze w możliwość pozytywnej przemiany każdego człowieka oraz w ciągły, obejmujący wszystkie dziedziny życia postęp. Utwór umieszczony został w indeksie ksiąg zakazanych w 1864 roku.
Mały książę (Antoine de Saint-Exupéry)
Na Saharze rozbija się samolot z lotnikiem, głównym narratorem historii. W środku pustynnych piasków, upałów i gorącego powietrza spotyka kilkuletniego, tytułowego Małego Księcia. Spędzają czas na rozmowach, rysowaniu i opowiadaniu o planetach, jakie odwiedził mały bohater po opuszczeniu swojej rodzinnej planety B-612. Po ośmiu dniach, w rocznicę przybycia na Ziemię, chłopiec postanawia wrócić do domu.
Tylko pozornie dzieło Antoine de Saint-Exupéry jest lekturą przeznaczoną dla dzieci. Pod warstwą baśniowej fabuły pełnej wieloznaczności, znajduje się też wątek realistyczny i psychologiczny. To jedna z tych książek, do lektury których należy dorosnąć. I to nie w sensie fizycznym, lecz pod względem duchowym. Wrażliwe serce, umiejętność patrzenia na świat z perspektywy miłości i pokory to klucze interpretacyjne do zrozumienia ponadczasowego dzieła Antoine’a de Saint-Exupéry’ego.
Pani Bovary (Gustav Flaubert)
Zapewne kontrowersyjna z punktu widzenia współczesnych feministek powieść o miłości naiwnego wdowca – doktora Karola Bovary’ego – do pozornie cnotliwej córki jego pacjenta – Emmy Rouault. Autor ukazuje w książce upadek kobiety już w chwili zawarcia przez nią związku małżeńskiego. Bohaterka traktuje swoje życie jako serię ról do odegrania: poszukując nieosiągalnego szczęścia, udaje kolejno żarliwą katoliczkę i kochającą małżonkę.
Inspiracją dla Flauberta była historia rodziny wiejskiego lekarza Delamare, wielokrotnie zdradzanego przez ukochaną żonę. Kobieta ta, po kilkakrotnym okradzeniu męża w celu zdobycia środków dla kolejnych kochanków, popełniła ostatecznie samobójstwo, zostawiając kilkuletnią córkę. Pani Bovary została umieszczona w indeksie ksiąg zakazanych dekretem z 1864 roku.
Upiór w operze (Gaston Leroux)
Historia Eryka, zdeformowanego fizycznie genialnego kompozytora, żyjącego w piwnicach Opery Paryskiej, którego łączy dziwny i tajemniczy związek z młodą solistką opery, Christine. Wicehrabiemu Raoul de Chagny, który jest w dziewczynie potajemnie zakochany, wyznaje niesamowitą historię: w nocy woła ją melodyjny głos, słyszy swoje imię i to wystarczy, by całkowicie zaczęła zatracać się w śpiewie.
Jedną z najsłynniejszych adaptacji scenicznych jest musical Upiór w operze Andrew Lloyda Webbera z 1986.
W poszukiwaniu straconego czasu (Marcel Proust)
Oto siedmiotomowy quasi-autobiograficzny cykl powieściowy będący zapisem wspomnień 40-letniego bohatera, Marcela. Wspomnienia te obejmują jego życie: od dzieciństwa do wieku dojrzałego, ale także życie postaci mu bliskich i znajomych. Wydarzenia i wszystkie postaci zostały podporządkowane zakończeniu i końcowej przemianie bohatera w pisarza
Głęboka warstwa filozoficzna nie została wyjaśniana wprost, ale była pokazywana poprzez poszczególnych bohaterów po to, aby całość uzyskała swoje wyjaśnienie dopiero w końcowych fragmentach utworu. Książka zawiera analizy psychologiczne, refleksje na temat sztuki, muzyki i literatury oraz portrety mieszczaństwa i arystokracji.
W 80 dni dookoła świata (Jules Verne)
Głównym bohaterem opowieści jest angielski dżentelmen Phileas Fogg, znany jako stateczny, bogaty acz skromny samotnik. Zaskoczeniem dla wszystkich jest zdarzenie, podczas którego zakłada się o 20.000 funtów szterlingów ze swoimi znajomymi z gry w wista, że objedzie świat wokoło w ciągu 80 dni. W podróż rusza z nowo najętym, francuskim służącym – Passepartout, a po piętach depcze im angielski detektyw – Fix, który jest przekonany, że to Fileas Fogg jest sprawcą kradzieży znacznej kwoty pieniędzy z londyńskiego banku.
Książkę wielokrotnie filmowano. To niewątpliwie najpopularniejsza jednotomowa powieść Juliusza Verne’a, która weszła do kanonu światowej dziecięcej literatury.
