Z prozą kanadyjskiej pisarki, nagrodzonej w ubiegłym roku nagrodą Nobla za literacki całokształt, spotykam się po raz pierwszy i muszę przyznać, iż nie jest to łatwa konfrontacja. Twórczość Munro charakteryzuje się oszczędnością w słowach i jednocześnie głębokim rysem psychologicznym bohaterów. Lektura kilku opowiadań zbioru zatytułowanego jako Odcienie miłości (angielski tytuł The Progress of Love, czyli „rozwój miłości” znacznie lepiej oddaje istotę podjętej problematyki) wywołuje ambiwalentne uczucia: niepokój, nostalgię, nadzieję i radość, a nade wszystko ciekawość. Nie jest to książka dla każdego czytelnika, bowiem jej odbiór wymaga nie tyle skupienia, ile umiejętności wczucia się w emocje i uczucia drugiego człowieka.
Odcienie miłości powstały blisko trzydzieści lat temu, co nie powinno ujść uwadze odbiorcy, ponieważ w opowiadaniach na próżno szukać (jeszcze) kontrowersyjnych tematów rozwodów, zdrad, skandali i burzliwych romansów. Munro skupia się na codziennym życiu mieszkańców niewielkiej kanadyjskiej miejscowości, w której czas płynie spokojnie i nikt nie zakłóca tej małomiasteczkowej, wręcz sielskiej atmosfery. Jednakże pod pozorem trywialnych wydarzeń, pisarka ukazuje skrycie chowane emocje, jakie targają jej bohaterami.
Główną tematyką, jak wskazuje sam tytuł, jest miłość i jej różnorodne oblicze. Jednakże nie jest to czyste, piękne i wzniosłe uczucie, o nie, to miłość doświadczona, naznaczona znakiem czasu, doświadczona i oplątana innymi emocjami, takimi jak nienawiść, niepewność, rozczarowanie i strach. Tu nic tak naprawdę nie jest jednoznaczne i proste, pod pozornym uśmiechem w sercach bohaterów rozgrywają się prawdziwe dramaty, z którymi muszą zmagać się w pojedynkę. Bez względu na płeć, każdy z nich jest w jakimś sensie zagubiony i szuka swojej własnej drogi, próbując odnaleźć się w otaczającym ich świecie.
Ciężko jest zestawić ze sobą kilka tekstów, bowiem każde bazuje na innych życiowych doświadczeniach, przez co jedne bardziej lub mniej trafiają do czytelnika. Uczciwie przyznaję, iż lektura Munro wymaga nie tyle czytelniczego obycia, ile indywidualnego przeżycia określonych sytuacji, stąd książkę z pewnością docenią osoby w średnim wieku, które posiadają określony bagaż doświadczeń. Osobiście najbardziej przypadło mi do gustu tytułowe opowiadanie Odcienie miłości, w którym to pisarka w niezwykły sposób ukazała poświęcenie kobiety dla ukochanego męża. Wiadomość o śmierci jej matki stała się pretekstem do analizy ich życia w hippisowskiej komunie. Trudne dzieciństwo bez udziału ojca zaowocowało wykształtowaniem się ambiwalentnej postawy, zarówno w stosunku do rodziciela, jak i jego pośmiertnej spuścizny.
Narracja większości opowiadań należy to bardzo stonowanego, wręcz leniwego dyskursu : nie ma nagłych zwrotów akcji, ich miejsce zajęła nostalgia i spokój, tęsknota za dawnymi czasy lub osobami, które zniknęły z życia bohaterów. Doświadczają oni wręcz podstawowych emocji, ale to właśnie w ich prostocie tkwi siła prozy Munro, bowiem umożliwia to czytelnikowi na emocjonalną identyfikację z fikcyjnymi postaciami. Jednocześnie podkreślam, iż Odcieni miłości nie czyta się łatwo. Wynika to z prostego faktu – dzieło jest skierowane dla bardzo wrażliwych osób, które lubują się w szukaniu głębszego sensu w codziennym życiu. Czytelnik dostaje strzępy informacji, zostaje wrzucony w sam środek wydarzeń i z kawałków rozmówi wspomnień musi sobie ułożyć cały obraz danej sytuacji.
Jest to ostatnie dzieło noblistki, z pewnością najbardziej dojrzałe i przemyślane, wymagające skupienia i głębszej refleksji nad poznaną historią. Niezwykle celne puenty, jakie nie pozostawiają oceny moralno-etycznej bohaterów, stanowią ukoronowanie każdego opowiadania. To trudna lektura, ale dająca mnóstwo satysfakcji.
Pattyczak
Za udostępnienie egzemplarza recenzenckiego
dziękujemy Wydawnictwu Literackiemu
Tytuł: Odcienie miłości
Tytuł oryginału: The Progress of Love 1986
Autor: Alice Munro
Tłumaczenie: Agnieszka Kuc
Gatunek: powieść obyczajowa
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Data i miejsce wydania: 11 wrzesień 2014, Kraków
Oprawa: twarda
Wydanie: I
Liczba stron: 510
ISBN: 978-83-08-05409-3
