Podtytuł książki psychothriller sugeruje czytelnikowi, iż będzie miał do czynienia ze skomplikowanymi, przerażającymi i jednocześnie fascynującymi osobowościami. W rzeczywistości jest to kryminał, którego rozwiązanie jest w pewnym stopniu przewidywalne. Czarny charakter, Joachim Lichner (psychiatra z wieloletnim doświadczeniem) nigdy nie dorówna w swoim planowaniu zbrodni najsłynniejszemu psychopacie, Hanibalowi Lecterowi. Główny śledczy w sprawie lekarza, komisarz Seifert jest jednocześnie narratorem całej historii. Rozgrywa się ona na dwóch płaszczyznach czasowych: wydarzenia sprzed czternastu lat przeplatają się z bieżącą akcją.
Akcja powieści toczy się na terenach pogranicza Niemiec i Belgii. Komisarz Seifert i Menkhoff otrzymują zlecenie wyjaśnienia przyczyn porwania małej dziewczynki. Wchodzą w posiadanie cennej informacji, jakoby ojcem dziecka jest Joachim Lichner, obecnie odsiadujący wyrok za brutalne zamordowanie pięciolatki. Seifert zaczyna wątpić, iż sprzed lat udało im się aresztować osobę odpowiedzialną za mord, ponieważ obecnie wszelkie poszlaki wskazują, iż psychiatra jest niewinny. Jedynie Menkhoff twardo trzyma się tezy, iż Lichner jest sprawcą rzezi i zza krat precyzyjnie steruje porwaniem kolejnego dziecka.
Sukces cyklu Harrisa o Hannibalu Lecterze opiera się przede wszystkim na świetnie skonstruowanych pod względem psychologicznym postaciach. Słynny doktor jest świetnym manipulatorem, agentka Starling i konsultant FBI Will Graham to bardzo inteligentce osoby, które wikłają się w skomplikowane relacje z Lecterem, uniemożliwiając jednoznaczną ocenę ich postępowania, rzutując tym samym na postać psychiatry. Lektura Istoty bardzo klarownie i bezpośrednio nawiązuje do twórczości Harrisa: giną kolejne osoby, prowadzący śledztwo prowadzą konsultacje i wikłają się w psychologiczną grę z inteligentnym psychiatrą.
Strobel nawiązuje do Harrisa, niemniej w porównaniu do twórcy Czerwonego smoka, całość wyszła mu po prostu poprawnie. Menkhoff jest wszystkowiedzącym komisarzem, Seifert jest zbyt bierny na tle swego kompana, zaś Lichner od samego początku jest draniem, którego nie sposób polubić. I to właśnie kreacja głównych bohaterów rozczarowuje: przed wyposażenie ich w określone, niezmienne cechy czytelnik zostaje pozbawiony jakiegokolwiek elementu zaskoczenia w ich zachowaniu. Tytuł thrillera ma nawiązywać do sedna postępowania postaci, odkrycia prawdziwych celów i niestety, tutaj również Strobel nie spowodował podniesienia ciśnienia krwi u czytelnika, bowiem wspomniana, jednowymiarowa konstrukcja postaci pozbawiła autora możliwości zarysowania przekonywających psychologicznych przyczynków postępowania Lichnera i dwójki komisarzy.
Mocną stroną powieści stanowią krótkie, urywane sceny, które przeplatają wydarzenia sprzed kilkudziesięciu lat z tymi bieżącymi. Na szczęście są one pozbawione błędów logicznych, co pozwala na stopniowe łączenie ze sobą faktów z przeszłości wraz z aktualnymi tropami, dzięki czemu czytelnik samodzielnie może powiązać wszelkie elementy wielkiej układanki, jaka została zaprezentowana w finale. Istota to klasyczna powieść oparta na walce dobra ze złem, którą utożsamiają dwaj bohaterowie: Menkhoff oraz Lichner. I jeśli potraktuje się ją jako ukłon w stronę twórczości Harrisa to książka broni się przed zarzutami o bierne naśladowanie motywu inteligentnego i zwyrodnianego psychiatry w potyczkach ze stróżem prawa. Niemniej jeśli odczytuje Istotę jako oryginalną powieść rozważaniu istoty zła jako sile budzącej się do życia i niszczącej wszystko na swej drodze, to książka nie wnosi nic odkrywczego do gatunku, mało tego, powiela po prostu znane od dawien dawna schematy (wystarczy chociażby wspomnieć mit o Demeter i Persefonie, Ozyrysie, Horusie i Secie, czy nawet nauki Platona).
Istota jest dość kameralnym thrillerem, w którym oczytany w gatunku czytelnik dość szybko rozwiąże sprawę morderstwa i przejrzy intencje bohaterów. Na niemieckim rynku literackim Strobel odniósł dość spory sukces, jednak póki co jego twórczość nie ma aż tak wielkiej siły przebicia na innych rynkach europejskich. Niemniej Istota to nadal dobra alternatywa dla multimedialnych rozrywek, sprawdzając się w swoim gatunku i oferująca czytelnikowi interesujące śledztwo pełne zgubnych namiętności.
Pattyczak
Tytuł: Istota. Psychothriller
Autor: Arno Strobel
Wydanie oryginalne: Das Wesen 2010
Tłumaczenie: Agnieszka Walczy
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Data i miejsce wydania: Warszawa, 21.01.2014
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Wydanie: I
Liczba stron: 400
Recenzja pierwotnie ukazała się na stronie Literatury Gildii
