13 lipca 2022

Mario Escobar, autor takich bestsellerów jak Kołysanka z Auchwitz czy Dzieci żółtej gwiazdy, po raz kolejny sięgnął do tematyki wojennej. Nauczyciel z getta przedstawia losy Janusza Korczaka i jego podopiecznych, żydowskie sieroty, którym los nie oszczędził w krótkim życiu bólu, cierpienia i samotności.

Postać Janusza Korczaka

Henryk Goldszmit, szerzej znany jako Janusz Korczak, to postać nietuzinkowa. Wybitny pedagog i obrońca praw dzieci zasłynął nie tylko z godnej naśladowania postawy społecznika dbającego o tych najbardziej bezbronnych i pokrzywdzonych przez dorosłych – dzieci – ale także z wyjątkowej mądrości i miłości wobec swoich podopiecznych. Od początku wiadomo jak skończy się ta historia – śmiercią opiekuna i jego maluchów, wychowanków żydowskiego domu dziecka znajdującego się w warszawskim getcie. I tylko dzieci nie wiedziały, co ich czeka. Uwierzyły bowiem w słowa swego nauczyciela, iż mają powód do radości, bo jadą na wieś i wreszcie zaznają odrobiny spokoju i bezpieczeństwa.

Nauczyciel z getta nie jest klasyczną literaturą obozową. Autor skupia się na ukazaniu prac społecznych Korczaka kilka dni przed wybuchem II wojny światowej, walki o żywność i byt dla dzieci w sierocińcu stłoczonych na terenie getta, a także próbach ich ratowania niemal za wszelką cenę. Książka kończy się transportem Korczaka i jego podopiecznych do obozu zagłady w Treblince.

Fabuła bazuje na najważniejszych wydarzeniach historycznych, niemniej na potrzeby powieści udramatyzowano wiele dialogów oraz wprowadzono kilka fikcyjnych postaci, by podkreślić tragiczne położenie tych, nad którymi nie miał kto zapłakać. Małych, porzuconych żydowskich dzieci i sieroty, które jedyne ciepło i miłość znalazły u starszego nauczyciela. I to właśnie było głównym celem autora – oddanie literackiego hołdu postaci Korczaka i jego podopiecznych.

Naziści zamiast Niemiec

Tym, co może nieco dziwić, a nawet szokować polskiego odbiorcę, jest nadużywanie określenia „naziści” zamiast jednoznacznego określenia narodowości niemieckiej. Wszak to Niemcy byli twórcami i sprawcami tej opisanej w książce niewyobrażalnej ludzkiej tragedii, bólu i cierpienia setek niewinnych żydowskich dzieci, które zostały skazane na zagładę. Jest to tym bardziej niezrozumiałe, iż autor, Mario Escobar, to hiszpański historyk i wykładowca, a także stały współpracownik „National Geographic Historia” oraz redaktor w „Nueva historia para el debate”.

O ile wątki dotyczące heroicznej pracy Korczaka, prób zdobycia jedzenia i leków dla mieszkańców żydowskiego sierocińca, które na potrzeby książki zostały nieco udramatyzowane (jak przyznaje jak autor), o tyle razi właśnie ponadnarodowe określenie „naziści” i wprowadzenie postaci dobrego Niemca, który tak naprawdę nie chciał pracować dla hitlerowskiego systemu, no ale jakimś cudem okazał się przykładnym pracownikiem i tylko czasami łamał zasady, by pomóc Korczakowi. Po części rozumiem intencje autora, który chciał wierzyć, iż nie wszyscy Niemcy zajmujący się gettem nie byli do końca źli, niemniej fakty historyczne mówią same za siebie. Takie rozmywanie odpowiedzialności wpisuje się niestety w filozofię banalności zła opisanej przez Hannah Arendt.

Literacki hołd złożony Henrykowi Goldszmitowi

Niesamowita i budząca ogromny szacunek postać Janusza Korczaka niewątpliwie zasługuje na uznanie i zyskanie szerszego rozgłosu. Ten badacz dziecięcego świata jako jeden z pierwszych ludzi na świecie był prawdziwym głosem dzieci i prekursorem działań na rzecz obrony ich praw. To zwolennik emancypacji i poszanowania opinii małych ludzi. Pozostał ze swoimi maluchami do końca, chociaż jako znana postać miał możliwość ucieczki na stronę aryjską, podobnie jak pozostali pracownicy domu dziecka. Pozostali oni z nimi do samego końca, nie będąc w stanie odmówić pomocy i ułudnego poczucia bezpieczeństwa w tych mrocznych i okrutnych czasach.

Warto zapamiętać jedno zdanie zapisane przez Korczaka w jego pamiętniku: „godność to jedyny święty skarb, którego nikt nigdy nie może nam odebrać”. To największe i najważniejsze przesłanie, jakie płynie z lektury Nauczyciela z getta.

Książkę Nauczyciel z getta  kupisz w dziale „powieści historyczne i wojenne” w księgarni TaniaKsiążka.pl

Za udostępnienie egzemplarza recenzenckiego serdecznie dziękuję

Taniej Książce

Pattyczak

Tytuł: Nauczyciel z getta

Autor: Mario Escobar

Tytuł oryginalny: El Meastro 2021

Tłumaczenie: Barbara Bardadyn

Wydawnictwo: Wydawnictwo Kobiece

Data i miejsce wydania:  15.06.2022, Białystok

Oprawa: twarda

Wydanie: I

Liczba stron: 375

ISBN: 978-83-67335-43-0

Podsumowanie

Nauczyciel z getta

Nauczyciel z getta
  • 7/10
    Fabuła
  • 7/10
    Stylistyka
  • 7/10
    Wydanie

Zalety

  • literacki hołd złożony Korczakowi
  • chwytająca za serce stylistyka
  • biogram Korczaka, kalendarium wydarzeń historycznych powstania w getcie

Wady

  • nadużywanie słowa "naziści" zamiast jednoznacznego określenia narodowości sprawców