21 czerwca 2018

Trzeba poświęcić kilka minut, by móc odnaleźć w sieci fragment tryptyku duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Noc ze swymi dziećmi, Snem i Śmiercią jest klasycystycznym przedstawieniem relacji między dwoma braćmi, którzy są poddani swej matce, Nocy. Miejsce rywalizacji zastąpiły spokój i harmonia, nie ma tu miejsca na osobiste przepychanki, lecz tylko na wzajemną współpracę. Oboje przychodzą powoli i przenoszą człowieka w inny wymiar, z którego nie zawsze można odnaleźć drogę powrotną. Relief Duńczyka okazał się na tyle inspirujący dla autora Snu i Śmierci, iż znalazł się na okładce drugiego tomu poświęconego policyjnemu negocjatorowi, Nielsonowi Benztonowi.

Jacob Weinreich i Anders Ronnow Klarlund (prawdziwe dane pisarzy) kontynuują wątki metafizyki i religii zanurzonych w kryminalnej otoczce. Ciężko jest jednoznacznie ocenić elementy nadprzyrodzone, bowiem dla jednych jest to czysta fantazja, zaś dla osób znających filozofię religijną jest to coś realnego i niepodważalnego. Na kartach książki przewijają się składowe kabały, filozofii greckiej i uniwersalne wątki dotyczące sposobu pojmowania dobra i zła. Autorzy położyli największy nacisk na kwestię życia po śmierci – jego istnienia, sposobu kontaktu z duszą nieboszczyka oraz wpływu na doczesne wydarzenia.

Akcja powieści rozgrywa się na kilku poziomach: na pierwszym planie czytelnik ma do czynienia z kryminalnym wątkiem samobójstwa primabaleriny Duńskiego Baletu Królewskiego, której nie zdołał pomóc Benzton. W trakcie sekcji zwłok okazuje się, iż wcześniej kobietę kilkanaście razy topiono i przywracano do życia. Jednocześnie w dziecięcym szpitalu psychiatrycznym, podczas cotygodniowej wizyty, ojciec Silke próbuje po raz kolejny wyciągnąć od córki informację na temat mordercy jej matki i jednocześnie jego ukochanej żony. Niestety, dziewczyna jak zwykle milczy, nie odzywa się do nikogo, tocząc dialog z samą sobą we własnym umyśle. Lekarze uznali, iż trauma sprzed kilku kat spowodowała, że dziecko zamknęło się w sobie i nie jest w stanie uporać się z tak brutalnym doświadczeniem, jakim jest śmierć rodzicielki. Wkrótce okazuje się, że obaj mężczyźni będą musieli skonfrontować dotychczasowe doświadczenie, zarówno zawodowe, jak i prywatne i otworzyć się ku zjawiskom ponadnaturalnym.

Nielson Bentzon to postać zdecydowanie zapadającą w pamięć. Z jednej strony jest to silny mężczyzna, wybitny negocjator policyjny, który z uporem maniaka chce rozwiązać każdą sprawę. Nie przyjmuje odmowy, drąży pozornie nieistotne szczegóły, nigdy się nie poddaje. Jednocześnie jest to detektyw stosujący nieco przestarzałe metody śledcze i bojący się lotów samolotem. Zawodowo to profesjonalista, prywatnie to człowiek doświadczony życiem, próbujący odnaleźć ukojenie nieustannego bólu i cierpienia. Konfrontacja z głównym antagonistą powieści, psychiatrą opętanym obsesją skontaktowania się z duszą zmarłej żony, doprowadza do Nielsona do ostateczności, w której to on sam zostanie poddany eksperymentowi uwolnienia duszy z cielesnych okowów. Warto zaznaczyć, że sporo miejsca poświęcono wątkowi żony Nielsona, astrofizyczce Hannah, która przeżyła śmierć kliniczną i samobójstwo własnego dziecka.

Sen i Śmierć są wręcz wzorcowym przykładem dobrego kryminału: akcja trzyma w napięciu do samego końca, opisywany wątek jest intrygujący i nie stanowi powielenia znanych schematów fabularnych. Oryginalne ujęcie tematu jest głównym atutem powieści, dzięki czemu książkę czyta się po prostu dobrze. Wiele opisywanych kwestii może zaskoczyć niejednego wyjadacza gatunku, zaś sama deskrypcja zbrodni przedstawiona jest w sposób niezwykle szczegółowy i pieczołowity. Oczywiście w książce występują słabsze elementy, z których na pierwszy plan wybija się brak psychoanalizy lekarza usiłującego skontaktować się ze światem zmarłych. Jest to postać na tyle interesująca, że autorzy spokojnie mogliby rozbudować jego perspektywę życia doczesnego i kwestii związanych z życiem pośmiertnym. Zamiast tego został on sprowadzony do roli głównego antagonisty Nielsona, a szkoda, ponieważ bohater posiadał spory potencjał.

Ciężko jest porównać książkę Kazinskiego do innych tytułów, bowiem stanowi ona całkowicie odrębny gatunek. Z jednej strony jest to utwór bazujący na napięciu, niepewności i tajemniczości, z drugiej zaś porusza wątki duchowe, z których znaczna część kwestii moralno-etycznych (nie wspominając już o rzeczach wiary) nie pozostaje w jakikolwiek sposób rozwiązana. Autorzy stawiają wiele pytań, zachęcają do zastanowienia się nad kilkoma zagadnieniami po czym znikają, pozostawiając czytelnika z własnym sumieniem. Na pewno nie rozczaruje fanów Ostatniego dobrego człowieka, bowiem całość jest utrzymana w podobnym klimacie. Warto sięgnąć po oba tomy duńskich autorów, z pewnością nie będzie to zmarnowany czas.

Pattyczak

Tytuł:  Sen i Śmierć

Tytuł oryginalny: Søvnen og døden

Autor: A.J. Kazinski

Tom: II (I- Ostatni dobry człowiek)

Tłumaczenie: Elżbieta Frątczak – Nowotny

Wydawnictwo: Amber

Data i miejsce wydania: 22 listopad 2012, Warszawa

Oprawa: miękka

Liczba stron: 465

Wydanie: I

ISBN: 978-83-241-4459-4

Recenzja pierwotnie ukazała się nas tronie Gildii Literatury.

Podsumowanie

Ostatni dobry człowiek

Ostatni dobry człowiek
  • 7/10
    Fabuła
  • 7.5/10
    Stylistyka
  • 6.5/10
    Wydanie

Zalety

  • po prostu dobry kryminał
  • obopólne kryminalne i metafizyczne

Wady

  • warto znać I tom "Ostatni dobry człowiek"