7 września 2017

Brian Haughton to znany biliofilom autor takich pozycji jak Ukryta historia, Tajemnicze miejsca i Tajemnicze historie. Skarby z przeszłości stanowią kolejną pozycję w jego dorobku przeznaczoną dla osób rozpoczynających swoją przygodę z historią, a konkretniej jej młodszą siostrą – archeologią. Czytelnik w siedemnastu rozdziałach podąża szlakiem najsłynniejszych skarbów: od grobowca Tutanchamona poprzez skarby z hiszpańskiej floty XVII wieku aż po bogactwa brytyjskich ziem Hoxne i Mildenhall.

Nie ulega wątpliwości, iż rozwój współczesnej technologii zwiększył popyt i podaż na zaginione artefakty. Okresy wojen i zawirowań politycznych przez wieku ułatwiały nielegalny handel kosztownościami, a obecnie dzięki potędze internetu i, jak się okazuje, pozornej anonimowości, umożliwiono łatwiejszy dostęp do dawnych skarbów. Haughton podaje, iż popyt na nie sięga ponad bilion dolarów rocznie. Lektura książki dowodzi, iż częstokroć pogoń na złodziejami dzieł sztuki i poszukiwanie powiązań między poszczególnymi osobami jest na tyle skomplikowana i intrygująca, iż może stanowić podstawę bardzo dobrego filmu sensacyjnego.

Skarby z przeszłości koncentrują się niejako na dwóch rodzajach kosztowności: tych znanych, owianych legendą takich jak grobowiec Tutanchamona, Bursztynowa komnata, Złoto Troi (majątek króla Priama), a także na tych mniej popularnych jak artefakty Karuna, skarb z Bengazi, Kwedlinburga czy Afganistanu (i tragicznie splądrowanego muzeum na początku XXI wieku). Tym, co wyróżnia kompendium Haughtona spośród wielu innych pozycji na rynku jest z pewnością aktualność opisanych badań. Zdecydowana większość zaprezentowanych poszukiwań zaginionych artefaktów ma swój ciąg dalszy: część z nich zakończyła się w sądach (z bardzo surowymi wyrokami za kradzieże i udział w paserstwie), natomiast nad pozostałymi nadal toczy się śledztwo.

Haughton przybliża czytelnikowi genezę powstania skarbu i jego zaginięcia, szczegółowo wylicza jego zawartość oraz podaje przybliżoną wartość rynkową. Na kartach kompendium przewija się niezliczona ilość miejsc, dat i nazwisk osób powiązanych mniej lub bardziej z daną kosztownością. Jednakże nadrzędnym celem autora nie jest wyłącznie przybliżenie dziejów danego skarbu, lecz także ukazanie mechanizmów rządzących czarnym rynkiem znalezisk archeologicznych.

Skarby z przeszłości rozpalają wyobraźnie czytelnika, ale też prowadzą do smutnej refleksji: dlatego stanowiska archeologiczne są tak słabo zabezpieczone przez rabunkami? W jaki sposób złodzieje wynieśli z muzeum tak wiele artefaktów podczas niedawnych zamieszek w Libii i nikt nie był wstanie ich powstrzymać? Czemu nie kontroluje się precyzyjniej granic państwowych i przede wszystkim jakim cudem potężne i majętne muzea (takie jak chociażby w Nowym Jorku czy Los Angeles) zakupiło fałszywe skarby i przez długi okres czasu nawet tego nie zauważyli? Pytania mnożą się podczas lektury, pozostawiając czytelnika bez odpowiedzi. Niewystarczające wydaje się też autorskie stwierdzenie, że największym skarbem jest wiedza, jaką dostarcza historia artefaktów. Haughton wydaje się zapominać, że bez odpowiednich procedur i zabezpieczeń można na zawsze utracić dostęp do kosztowności i tym samym zaprzepaścić jakiekolwiek szansę na lepsze poznanie przeszłości.

W książce w idealnej harmonii występują partie pisane wraz z ilustracjami. Całość wydano na grubym papierze kredowym w twardej oprawie i wysokiej jakości obwolucie. Jedyne zastrzeżenia budzą fotografie: zabrakło precyzyjnych podpisów przedstawianych obiektów oraz informacji na temat, gdzie można zobaczyć ów skarby. I w związku z tym powstaje pytanie: dla kogo przeznaczona jest lektura Skarbów z przeszłości? Archeologiczni miłośnicy amatorsko śledzący dzieje kosztowności z pewnością posiadają już wiedzę na ich temat, dlatego tez pozycja jest skierowana raczej dla początkujących pasjonatów.

Warto zaznaczyć, że Brian Haughton jest doktorem archeologii greckiej i prowadzi portal poświęcony życiu tajemniczych, ponadnaturalnych postaci dostępną pod adresem http://mysteriouspeople.com/.

Pattyczak

Tytuł: Skarby z przeszłości: dzieje zaginionych kosztowności, zatopionych statków, pogrzebanych krypt i innych zapomnianych artefaktów

Autor: Brian Haughton

Wydanie oryginalne:  Ancient Treasures  2013

Tłumaczenie: Aleksandra Górska

Wydawnictwo: Rebis

Data i miejsce wydania: grudzień  2013, Poznań

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 128x197mm

Wydanie: I

Liczba stron: 250

Recenzja ukazała się najpierw na portalu Gildii Literatury.

Podsumowanie

Skarby z przeszłości

Skarby z przeszłości
  • 9.5/10
    Fabuła
  • 9.5/10
    Stylistyka
  • 10/10
    Wydanie

Zalety

  • kredowy papier, kolorowy druk
  • wiele zdjęć i fotografii
  • ciekawostki historyczne

Wady

  • zbyt mała liczba stron