Literatura fantastyczna należąca do nurtu hispanoamerykańskiego dla wielu z nas pozostaje ziemią nieznaną. Wprawdzie dzięki Gabrielowi Garcíi Márquezowi w pewnym momencie oczy czytelników zwróciły się w kierunku twórczości osób utożsamianych z tym pisarstwem, pisarz otrzymał nagrodę Nobla, jednak współcześnie to terytorium nie zaznacza zbyt mocno swojej obecności, jeżeli chodzi o grunt fantastyczny. A szkoda, ponieważ wiele utworów należących do hispanoamerykańskiego realizmu magicznego to dzieła, które zarówno przybliżają czytelnikowi inne rejony świata, jak również odkrywają ich prawdziwą naturę. Walory, jakie niesie ze sobą poznanie pozycji należących do tego nurtu, nakreśla w swojej pracy „Zjawy, szaleństwo i śmierć. Fantastyka i realizm magiczny w literaturze hispanoamerykańskiej” Tomasz Pindel.
Jak czytamy we wstępie, celem niniejszej pracy jest zarysowanie rozwoju literatury fantastycznej w Hispanoameryce – od klasycznej dziewiętnastowiecznej fantastyki począwszy, poprzez tak zwaną neofantastykę XX wieku, na realizmie magicznym skończywszy – oraz próba sprecyzowania różnic między owymi nurtami. Trzeba autorowi i jego dziełu oddać jedno – w bardzo wyczerpujący sposób wprowadzają czytelnika do świata tej literatury i na wielu przykładach pokazują, na czym polega wplecenie do fabuły wątków fantastycznych.
Sama książka została podzielona na trzy bardzo obszerne rozdziały. Pierwszy z nich dotyczy trudności zdefiniowania, czym tak naprawdę jest fantastyka i fantastyczność. Autor przytacza kilka różnych definicji, każda z nich nie zawiera jednak pełnego opisu zagadnienia. W rozdziale znaleźć można również fragment poświęcony tradycjom i gatunkom literatury fantastycznej. Kolejna część książki została poświęcona początkom twórczości w Hispanoameryce. Autor opowiada o odkryciu Nowego Świata oraz nawiązuje do legend jego mieszkańców, później zajmuje się analizą dzieł poszczególnych przedstawicieli literatury fantastycznej. Ostatni rozdział w całości skupia się na zagadnieniu realizmu magicznego – od podjęcia próby zdefiniowania terminu, poprzez analizę dzieł należących do omawianego gatunku, na zestawieniu realizmu magicznego z lo real maravilloso skończywszy.
Książka Tomasza Pindela to bardzo rzetelne i szczegółowe opracowanie. Niestety miejscami czytelnik ma wrażenie, iż sięgnął po dzieło poświęcone czystej analizie danych utworów nurtu hispanoamerykańskiego. Owszem, by przybliżyć jakieś zagadnienie, zwłaszcza jeżeli chodzi o literaturę, najlepiej odnieść się do konkretnych przykładów. Jednak w większości dzieła takie, jak „Zjawy, szaleństwo i śmierć” skierowane są do z góry ustalonego grona odbiorców, w tym przypadku osób zainteresowanych twórczością hispanoamerykańską. Zbyt dogłębna analiza, często dotycząca streszczenia utworu, powoduje, iż książka staje się swego rodzaju omówieniem utworów pisarzy, a nie rzetelną pracą naukową.
Najlepiej opracowanymi rozdziałami pozycji okazują się część pierwsza oraz trzecia, gdzie autor rzeczywiście omawia konkretne zagadnienia, bez zbytniego rozwodzenia się nad opisem fabuły dzieł hispanoamerykańskich. Również bibliografia, która stanowi ważny element pozycji naukowych, została starannie dopracowana. Czytelnik pragnący pogłębić swoją wiedzę o danym zagadnieniu może znaleźć w niej sporo interesujących źródeł.
„Zjawy, szaleństwo i śmierć” to ciekawa pozycja, jednak niestety za dużo miejsca poświęcono w niej streszczeniu wspominanych utworów. W niektórych momentach czytelnik ma wrażenie, iż zapoznaje się ze wstępem do BN-ki. Gdyby ograniczyć tę część materiału, książka nie okazałaby się tak bardzo przeładowana. Zarówno pierwszemu, jak i trzeciemu rozdziałowi udało się uniknąć niepotrzebnego streszczania. Gdyby i drugi został skonstruowany w podobny sposób, odbiór tej publikacji byłby na pewno łatwiejszy.
Katriona
Tytuł: Zjawy, szaleństwo i śmierć: Fantastyka i realizm magiczny w literaturze hispanoamerykańskiej
Autor: Tomasz Pindel
Wydawnictwo: TAiWPN Universitas Kraków
Data premiery: 02/07/2014, Kraków
Ilość stron: 348
Oprawa: miękka
Recenzja ukazana się pierwotnie na stronie Lubimy Czytać.
