Uhonorowana Nagrodą Bernsteina w 2015 roku powieść Dorit Rabinyan Żywopłot traktuje o gorącym uczuciu, jakie wybuchło między Izraelką Liat i Palestyńczykiem Himlin pewnego jesiennego popołudnia w Nowym Jorku. I ta właśnie ta zakazana relacja wywołała ogromne kontrowersje wśród krytyków i współczesnych Izraelczyków.
Zakazana miłość izraelsko-palestyńska
Akcja powieści rozgrywa się w przeciągu kilku miesięcy 2012 roku. Nowy Jork to miasto możliwości, różnorodności i tolerancji, każdy może znaleźć tu swoje miejsce. Dotyczy to zarówno młodej Liat, stypendystki z Tel Awiwu, jak i palestyńskiego malarza Himliego. Zderzenie dwojga światów tych dwoje to istny chaos, zarówno religijny, kulturowy, jak i językowy. Różni ich niemal wszystko, począwszy od leksyki, która porządkuje ich rzeczywistość, skończywszy na skrajnie różnych poglądach politycznych. Dzielą ich także stereotypy dotyczące stygmatyzacji drugiej nacji.
Łączy język miłości oraz wiele lęków, których nie sposób głośno wyartykułować. Czy tych tak skrajnie dwoje ludzi, izraelską patriotkę postrzegającą Arabów za zagrożenie narodowe oraz palestyńskiego nacjonalistę, silnie podkreślającego krzywdę, jaką państwo żydowskie wyrządziło jego bratankom, ma szansę przezwyciężyć tak wiele podziałów? Czy Nowy Jork stanowi dobry grunt dla porozumienia między członkami dwóch zwaśnionych narodów? Czy warto rozpoczynać romans, który nie może zakończyć się niczym innym niż sromotną klęską?
Kontrowersyjna lektura
Żywopłot nie jest zwykłą opowieścią o miłości, która pokonuje społeczne i kulturowe podziały. To historia odzyskiwania utraconej wolności i wyzwolenia własnej osoby spod jarzma różnych stereotypów. Zarówno Liat, jak i Himlin dążą do odnalezienia swojej własne przestrzeni, wolnej od uprzedzeń, ataków na tle religijnych i narodowym, a także odnalezienia jakiejś wspólnej cząstki między nimi. Bo okazuje się, że sama miłość nie wystarcza i trzeba niesamowitych pokładów energii, by móc dotrzeć do siebie naprawdę. Społeczny wydźwięk powieści Dorit Rabinyan jest bardzo mocny: osadzenia w bardzo bolesnych liniach podziału bohaterowie fantazjują o możliwości pokonania niemożliwego.
Z pewnością nie jest to łatwa powieść. Kontrowersję, zarówno wśród krytyków literackich, jak i czytelników wywołała już sama próba uczynienia kochanków z Palestyńczyka i Izraelki, Żydówki i Muzułmanina. Książka obnaża stereotypy oraz obiegowe opinie, wszystkie punkty zapalne na mapie geopolitycznej regionu wyglądają jeszcze jaskrawiej niż w rzeczywistości, bo są podsycone nieśmiertelnym duchem lojalności wobec własnej ojczyzny. Co ciekawe, sama autorka była bliską przyjaciółką palestyńskiego artysty Hasana Houraniego
Literacki oręż w walce z uprzedzeniami
Styl Dorit Rabinyan jest niezwykle plastyczny, przenosi religijny, kulturowy i polityczny konflikt do przestrzeni osobistej i czyni z niego główny oręż. Wszystko jest tu wiarygodne i realistycznie bolesne. W związku Liat i Himliego są dwa niepokojące wątki: pierwszym jest świadomość, że ich miłość jest zabroniona i nieakceptowalna, zaś drugim lęk spowodowany tym, iż dziewczyna musi wrócić na stałe do Tel Awiwu za kilka miesięcy. Czy właśnie z tego powodu izraelskie Ministerstwo Edukacji zabroniło lektury Żywopłotu w liceach? Według oficjalnego stanowiska rządu, książka promuje małżeństwa mieszane i asymilację, co jest niezgodne z polityką Izraela. Historia tych dwojga, chociaż należąca do kategorii fikcji literackiej, powoduje pewien dyskomfort dla obu stron konfliktu, bowiem obnaża rzeczy, które są ignorowane przez Żydów i Arabów.
Czy idealista i syjonistka mogą dojść do porozumienia? Czy mogą spotkać się w połowie drogi i zapomnieć o wielkim, historyczno-politycznym bagażu, jaki dźwigają od chwili narodzin? Żywopłot Dorit Rabinyan dowodzi, jak wiele ograniczeń i uprzedzeń tkwi w ludzkim myśleniu.
Przeczytaj także mój ranking:
>> TOP 10 powieści izraelskich
>> TOP 10 najlepszych książek żydowskich
Pattyczak
Tytuł: Żywopłot
Autor: Dorit Rabinyan
Tytuł oryginalny: Gader Chaja 2014
Tłumaczenie: Agnieszka Olek
Wydawnictwo: Smak Słowa
Data i miejsce wydania: 17/08/2016, Sopot
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Wydanie: I
Liczba stron: 335
ISBN: 978-83-64846-67-0
