A każdy szpieg to książę to debiutancka książka duetu dwóch dziennikarzy – Dana Raviva i Yossiego Melmana – poświęcona powstaniu i działalności służb Izraela. Okazuje się, że w porównaniu do Szpiegów Mossadu i tajnych wojen Izraela stanowi zaledwie preludium do właściwego tematu, jakim jest analiza powstania i działań tajnych agencji wywiadowczych żydowskiego państwa.
Autorzy w drobiazgowy sposób opisują wszystkie najważniejsze siatki szpiegowskie: ich początki, czas rozrostu i zmian w działalności, przytaczają sylwetki najważniejszych osób rządzących organizacjami i ich wpływ na rozwój służb Izraela. Okazuje się, że to zaledwie wierzchołek góry lodowej, ponieważ wszelkie dane na temat poszczególnych jednostek zostały przekazane bezpośrednio przez ich pracowników, niemniej w porównaniu do informacji medialnych są one bardzo szczegółowe. Dlaczego? Z prostej przyczyny: pomimo ścisłej selekcji, pracownicy legendarnego Mossadu (zagranicznej służby wywiadowczej), Amanu (wywiad wojskowy), Szin-Bet (wywiad krajowy) i utajnionego Lakamu (tajna jednostka w ramach Szin-Bet) zdradzili wiele ocenzurowanych danych, które nigdy nie ujrzały światła dziennego. W związku z powyższym skupiają się głównie na działalności w latach 50-tych i 60-tych, niewiele wspominając o okresie lat 1970-1990 i spuszczając zasłonę milczenia na okres od końca lat 90-tych do początków XXI wieku (za wyjątkiem opisu wirusa komputerowego „Stuxnet” niezauważalnie niszczącego irańskie wirówki służące do produkcji broni nuklearnej, o czym szeroko pisano jakiś czas temu na łamach światowej prasy).
Historia działalności szpiegowskich służb rozpoczyna się od jednej z najciemniejszych kart izraelskiego wywiadu w 1954 roku pod dowództwem Rafiego Eitana. Sześć lat później przyczynił się on do zdemaskowania i ekstradycji Eichmanna z Argentyny do Izraela, która do tej pory uchodzi za najbardziej chlubną akcję w całej historii. Raviv i Melmar skupiają się na historii wszystkich tajnych jednostek wywiadowczych, które to wywodzą się z jednej zwanej Szai, podzielonej na mniejsze na zlecenie pierwszego premiera Izraela Ben Guriona. 8 lutego 1949 roku ogłoszono powstanie nowych służb cywilnych i wojskowych. Co ciekawe, zawiązywaniu Mossadu towarzyszyły protesty agentów, którzy jawnie przeciwstawiali się utworzeniu wywiadu zagranicznego.
Bardzo wiele akcji jest bezpośrednio powiązanych z Rzeczpospolitą i agentami zwerbowanymi na terenie naszego kraju. W 1956 roku Wiktor Grajewski (fałszywe dane) wyniósł prestiż izraelskiego wywiadu na nowy poziom dzięki temu, iż zdobył najbardziej pożądany w tamtym okresie dokument świata, a mianowicie sprawozdanie z XX Kongresu Partii ZSRR. Przemówienie towarzysza Chruszczowa. Jak to mu się udało? W najmniej oczekiwany sposób, który zaskoczy niejednego czytelnika i każdego fana powieści szpiegowskich. Sporo miejsca jest poświęcone przygotowaniom i przebiegom dwóm wielkich wojen: Jom Kippur i wojny sześciodniowej. Na szczególną uwagę zasługuje działalność Aszrafata Marwana, pseudonim „Anioł”, najlepszego izraelskiego szpiega w Egipcie. To on przekazał rządowi Goldy Meir informacje o przygotowaniach do walk w 1973. Władze Izraela totalnie zlekceważyły dostarczone przez niego informacje, dlatego też atak okazał się dla Żydów totalnych zaskoczeniem. Marwan okazał się jednym z najlepszych agentów w historii Mossadu z jeszcze jednego powodu – był zięciem prezydenta Nasera i doradcą prezydenta Sadata, egipskich polityków i głównych wrogów nowo powstałego państwa. Przez wiele lat udawało się ukrywać jego tożsamość do czasu, aż dyrektor Amanu w latach 1972-1974, blisko 20 lat po wojnie, zdemaskował go publicznie na konferencji prasowej. Niedługo potem „Anioł” został zamordowany na terenie Wielkiej Brytanii.
Autorzy skupili się również na przesiedleniach Żydów z krajów arabskich na teren państwa Izrael. W tym celu powoływano fałszywe biura podróży, wynajmowano obce linie lotnicze czy chociażby floty transportowców z USA, aby tylko sprowadzić ich do nowej ojczyzny. Co ciekawe, w tamtym okresie sam Saddam Husajn brał ogromne łapówki od Mossadu za pomoc w przesiedleniu 3000 Żydów z Iraku. Służby współpracowały nawet z handlarzami narkotyków czy też libańską Falangą (czyli chrześcijańską organizacją faszystowską). Władze Izraela nie brzydziły się pracować z byłymi faszystami, którzy w latach 50-tych i 60-tych tworzyli podwaliny tajnych służb niemieckich oraz z handlarzami broni, aby tylko wzmocnić układ obronny młodego państwa.
Słynny twórca thrillerów politycznych Frederick Forsyth wykorzystywał wiele wątków z działalności izraelskich służb specjalnych na potrzeby swojej twórczości. Wypada również wspomnieć nie tylko o sukcesach, ale też o i porażkach agencji. Największą z nich było posiadanie „kreta” Markusa Klingberga , który przez ponad 25 lat pracował dla KGB. Obracał się w najwyższych kręgach władzy i izraelskich środowiskach naukowych. Wraz z żoną miał dostęp do ściśle tajnych informacji na temat broni biologicznej i chemicznej, których to wyniki skrupulatnie przekazywał władzom rosyjskim. Abraham Mordechaj alias Markus Klingberg urodził się w Warszawie w 1918 roku w bogatej i religijnej rodzinie. Mimo tych chlubnych korzeni, młody Abraham odebrał świeckie, liberalne wykształcenie. Dziadkowi, znanemu rabinowi, nie podobały się sympatie polityczne wnuka, dlatego traktował go pobłażliwie, mówiąc: Cóż, Mordechaj, nie będziesz rabinem w EretzIsrael (Ziemi Izraela), ale może będziesz chociaż rabinem w partii komunistycznej. Shin-Bet nigdy się nie dowiedział o jego motywacjach i werbunku w KGB, Klingberg zabrał tę tajemnicę ze sobą do grobu.
Szpiegów Mossadu i tajne wojny Izraela czyta się jak bardzo dobrą powieść szpiegowską, pełną niespodziewanych zwrotów akcji i nieodkrytych do dzisiejszego dnia tajemnic. Aby zrozumieć obecną sytuację na Bliskim Wschodzie, należy sięgnąć po pozycję Raviva i Melmana. Dlaczego Izrael prowadzi wojnę z niezwykle groźnym Hezbollahem powstałym na gruzach OWP (Organizacja Wyzwolenia Palestyny)? Warto prześledzić losy Arafata i kulisy powstawania tych jednostek, ponieważ wydarzenia sprzed kilkunastu lat nadal mają ogromny wpływ na obecny konflikt izraelsko-palestyński. Książkę najlepiej podsumowują słowa: Gromadzenie informacji, sabotaż, zamachy, wojna psychologiczna – oraz inne środki, któreutrzymano w jeszcze większej tajemnicy – to metody opracowane, doskonalone i stosowane przez izraelskie agencje wywiadowcze przez ponad sześćdziesiąt lat prób, błędów i sukcesów. Pozycja rewelacyjna dla miłośników najnowszej historii, politologów czy nawet osób poszukujących odpowiedzi o sytuację na Bliskim Wschodzie. Gorąco polecam!
Pattyczak
Szpiedzy Mossadu i tajne wojny Izraela
Autor: Yossi Melman, Dan Raviv
Tłumaczenie: Janusz Ochab
Wydawnictwo: Black Publishing
Miejsce wydania: Gorlice
Wydanie polskie: 3/2014
Liczba stron: 512
Format: 140×210 mm
Oprawa: miękka
Wydanie: I
Cena z okładki: 34,90 zł
