Uważam, że złoty okres literatury przypadł na XIX i połowę XX wieku, bowiem wtedy powstało grono znakomitych powieści rosyjskich, które zyskały rzesze czytelników na całym świecie.
Oczywiście poniższe zestawienie opieram na własnych czytelniczych doświadczeniach, niemniej moje zestawienie najlepszych rosyjskich powieści opiera się głównie na klasykach literatury, czyli Lwie Tołstoju, Fiodorzer Dostojewskim, Borisie pasternaku oraz Michaile Bułhakowie. Ze współczesnych pisarzy doceniam twórczość Borisa Akunina za serię Przygody Erasta Fandorina oraz Siergieja Łukjanienkę za fantastyczny cykl Patrol.
W czym tkwi sekret twórczości rosyjskich pisarzy? Ich dzieła są ponadczasowe, naznaczone jakby wieczną tęsknotą za czymś nieosiągalnym, przeszyte cierpieniem i nieopisaną bliżej nostalgią. Podejmują tematy miłości, rodziny i prawa jednostki do szczęścia, a do wszystko często podszyte jest ważnymi, filozoficznymi myślami, jakie targały XIX-wieczne społeczeństwo w Rosji. Nie sposób nie wspomnieć o rozważaniach dotyczących odwiecznej walki dobra i zła, kondycji sztuki i kultury, a także odwiecznego konfliktu między społeczeństwem a twórcą i wynikających z tego nieporozumień. Jednak najbardziej cenne jest to, że rosyjscy pisarze pokazują okrucieństwo systemu i wydobywają na wierzch całą jego groteskowość i bezsensowność.
Oto najlepsze arcydzieła literatury rosyjskiej! Kolejność losowa.
Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski
Bodajże najsłynniejsza powieść Dostojewskiego. Oto losy byłego studenta, Rodiona Raskolnikowa, który postanawia zamordować i obrabować starą lichwiarkę. Najważniejszym elementem jest filozofia, jaką stworzył Raskolnikow na usprawiedliwienie swoich czynów,. Co ciekawe, dopiero związek z prostytutką Sonią jest w stanie podnieść go z moralnego dna.
Doktor Żywago – Boris Pasternak
Holistyczne ukazane żywota tytułowego doktora Żywago na tle wzburzonych dziejów Rosji na początku XX wieku doskonale wpisują się w modus operandi tego, jak wielkie i burzliwe dzieje historii wpływają na losy zwykłego, szarego człowieka i nieodwracalnie go niszczą. Bardzo ważnym wątkiem jest początek wojny domowej i rewolucji rosyjskiej (zarówno lutowej, jak i październikowej). Książka została uznana na powieść antyradziecką i stawiano ją na równi z Mistrzem i Małgorzatą Bułhakowa.
Wspomnienia z domu umarłych – Fiodor Dostojewski
To wspomnienia byłego szlachcica, Aleksandra Pietrowicza Gorianczykowa, skazanego za zabójstwo żony na 10 lat ciężkich robót drugiej kategorii . Opisuje zwyczaje panujące w twierdzy, relacje między współwięźniami, ich historie, zachowania, postawy i charaktery – większość z nich to chłopi, dlatego pobyt szlachcica jest wyjątkową katorgą, niemniej nie przeszkadza mu to nawiązać z niektórymi trwałych przyjaźni.
Idiota – Fiodor Dostojewski
Głównym bohaterem jest książę Lew Nikołajewicz Myszkin, człowiek sympatyczny, na wskroś prawdomówny i naiwny. Jednym słowem – tytułowy idiota, bo za takiego uchodzi w oczach społeczeństwa. Jego losy splotą się z rodziną Jepanczynów, tajemniczą kobietą Nastazją Filipowną oraz innymi Rosjanami. Myszkin pozna swoją od dziecka niewidzianą ojczyznę, a cechy jego charakteru staną się źródłem wielu nieporozumień i osią fabuły powieści.
Archipelag Gułag – Aleksander Sołżenicyn
Sołżenicyn przedstawił skrywaną przed opinią publiczną część historii państwa sowieckiego. Z kronikarską dokładnością opisał fakty, których poza nim, było świadkami dwustu jego rozmówców – byłych więźniów GUŁagu. Co ciekawe, po aresztowaniu w 1945 r. skazano go na 8 lat więzienia i zsyłkę na Syberię za „antyradziecką agitację i propagandę”.
Bracia Karamazow – Fiodor Dostojewski
Książka opisuje historię ojcobójstwa, w którą w różnym stopniu są zamieszani wszyscy synowie zamordowanego człowieka, tytułowi bracia Karamazow. Powieść koncentruje się na psychologicznych pobudkach kierujących bohaterami i roztrząsa odwieczne dylematy ludzkości (istnienie wolnej woli, Boga, zła, miłości i ateizmu). Planowo powieść miała być częścią cyklu Żywot wielkiego grzesznika, a historia kontynuowana, jednak autor zmarł niedługo po publikacji książki.
Mistrz i Małgorzata – Michał Bułhakow
Wątek tytułowy, czyli miłość pisarza Mistrza – autora powieści historycznej o niesłusznie oskarżanym przez historię Poncjuszu Piłacie oraz Małgorzaty Nikołajewny jest snuty i przeplatany z równoczesnym wątkiem wizyty Szatana WOlanda i jego świty w Związku Radzieckim. Oto powieść szkatułkowa, bogata w odniesienia do literatury światowej oraz liczbne, uniwersalne pytania o władze nad rządem ludzkich dusz. Moim zdaniem to najlepsza powieść rosyjska wszechczasów.
Martwe dusze – Nikołaj Gogol
Paweł Iwanowicz Cziczikow zajeżdża do miasta gubernialnego N., gdzieś na rosyjskiej prowincji. Cziczikowa poznajemy powoli. Wydaje się on człowiekiem porządnym, zadbanym i grzecznym. Jest tutaj w konkretnym celu: chce zakupić martwe dusze rewizyjne, tj. chłopów pańszczyźnianych, którzy umarli od czasu ostatniego spisu rewizyjnego, a za których właściciele ziemscy muszą wciąż płacić podatki.
Wojna i pokój – Lew Tołstoj
Rosyjska epopeja narodowa przedstawiająca losy obywateli Cesarstwa Rosyjskiego w czasach wojen napoleońskich. Dwa pierwsze tomy koncentrują się na czasach pokoju, zaś dwa kolejne na okresie wielkiej wojny. Jest tu wszystko: spiski i zamachy, wielka miłość, narodowa historia i opisanie wielkich przemian społeczno-gospodarczych narodu rosyjskiego.
Anna Karenina – Lew Tołstoj
Młoda żona Aleksieja Karenina i matka ośmioletniego Sieriożym, tytułowa Anna Karenina, zakochuje się z wzajemnością w przystojnym hrabim Aleksym Wrońskim. Książka opowiada historię trzech szlacheckich rodzin, których dzieje zostały głęboko naznaczone przez zakazane uczucie tych dwojga. Choć Anna straci wszystko, ani przez chwilę nie będzie żałowała swojej dramatycznej decyzji.
Dama pikowa – Aleksander Puszkin
Herman, młody inżynier, jest zafascynowany grą w karty. Często siada przy stoliku, obserwując graczy przez całe noce. Sam zachowuje dystans, nie bierze kart do rąk, aby – jak mawia – nie ryzykować tego, co niezbędne. Rezerwę i rozsądek zachowuje jednak do czasu. Zasłyszana anegdota o trzech wygrywających kartach rozpala jego wyobraźnię, sprawia, że za wszelką cenę chce posiąść tajemnicę owego fortelu, tajemnicę starej hrabiny, Anny Fiedotowny.
Lolita – Wladimir Nabokov
Oto literacki opis seksualnej obsesji czterdziestoletniego mężczyzny zafascynowanym niedojrzałymi dziewczynkami, które określa mianem „nimfetek”, na punkcie dwunastoletniej dziewczynki Dolores Haze. Lolita to portret społeczeństwa USA i panorama życia obywateli tego kraju. Określana mianem bluźnierczej z powodu pedofilskich wątków, stała się jednym z najbardziej znanych dzieł światowej literatury.
