Portafortunas

Kiedy dwa lata temu, w grudniu 2018 roku, do moich rąk trafił Złoty Atlas Edwarda Brooke’a-Hitchinga to uznałam, iż nie ma na rynku ładniejszego i bardziej zachwycającego bibliofila wydania książki. Rebis podniosło poprzeczkę tak wysoko, że sądziłam, że nic nie będzie w stanie jej przebić. A jednak się myliłam – w listopadzie premierę miała Biblioteka szaleńca, czyli literacki album z największymi i najciekawszymi kuriozami wydawniczymi, jakie wyszły spod ludzkich rąk.

Wiele lat temu serca dzieciaków podbiła seria Poradnik Młodego Skauta, która łączyła w sobie ciekawostki dotyczącej otaczającego świata, opisy różnych oraz domowych eksperymentów. Dziesięciotomowy cykl oparty był na uniwersum ze świata Kaczora Donalda, gdzie główną rolę odgrywała trójka rodzeństwa: Hyzio, Dyzio i Zyzio. Publikacja zapełniła wydawniczą lukę, jaką stanowiła literatura popularnonaukowa dla dorastających dzieciaków, jednak nadal na czytelniczym rynku ze świecą szukać książek, które zainteresowałyby nieco starszych odbiorców. Po wielu latach problem ten rozwiązuje seria o przygodach Nikiego i Tesli Holtów – rodzeństwie o niezwykłym intelekcie, sprycie i ciekawości wobec otaczającego ich świata. A także dwójce bohaterów, którzy uwielbiają pakować się w rozmaite kłopoty!

W języku hebrajskim nie ma jednego, precyzyjnego określenia na miejsce spoczynku zmarłego. Dom grobów, dom wieczności, dom życia lub po prostu cmentarz – bez względu na to, czy Żyd wierzył w nieśmiertelność swojej duszy, czy też sądził, iż jego żywot dobiegł końca, każdy był chowany na gminnym cmentarzu. Bez wielkiej ceremonii, w ciągu doby od stwierdzenia zgonu, ciałem zajmowało się bractwo chewra kadisza, grzebiąc nieboszczyka na nieczystej ziemi. Obowiązkiem rodziny było postawienie macewy upamiętniającej zmarłego – niewielkiego pomnika czy też monumentalnego grobowca. Wichry historii i brak podstawowej wiedzy na temat najważniejszej mniejszości narodowej na terenach Rzeczpospolitej spowodowały, iż małe, kamienne tablice z hebrajskimi literami zyskały nowe życie pełne profanum, całkowicie zatracając swoją pierwotną funkcję. Przed wybuchem II wojny światowej na terenach Polski żyło ponad 3 miliony Żydów. Tak ogromna liczba daje przynajmniej niewielkie wyobrażenie, jak wiele miejsca musiały zajmować żydowskie cmentarze, które w przeciągu kilkunastu lat praktycznie zniknęły z powierzchni ziemi. Album Macewy codziennego użytku stanowi świadectwo dalszych losów macew, które doczekały się nowej odsłony: funkcjonują jako fragmenty murów i ścian, dróg oraz ścieżek, schodów, a nawet narzędzi w gospodarstwie (koła szlifierskie). To tylko kilka z metod zastosowań, z pewnością nie wszystkie. Fotografie, jakie zebrał w swojej pracy Łukasz Baksik,…

Matematyka królową nauk – oto hasło, które towarzyszy od wczesnych lat szkolnych każdemu uczniowi. Bardzo mało osób postrzega matematykę jako ważny przedmiot, nad którym warto się pochylić. Uogólnienie? Być może, niemniej książka Iana Stewarta Krótka historia wielkich umysłów dowodzi jak bardzo zaniedbana i niedoceniona jest to dziedzina nauki. Większość z nas kojarzy ją ze szkolnymi ćwiczeniami, zaś w dorosłym życiu jedynie przydaje się podczas zaciągania kredytu (liczenie odsetek) i służy do tworzenia memów, jak chociażby ten poniżej. Tak krzywdzącą dla matematyki opinię próbuje zmienić książka popularnonaukowa Iana Stewarta na temat krótkiej biografii najważniejszych matematyków w dziejach ludzkości. Wybrał do tego 25 osób, które w znaczący sposób zmieniły bieg matematycznej historii. Są tu przedstawiciele nie tylko znani ze szkolnych ław (Pitagoras, Euklides, Newton), ale również wybitni myśliciele ze Wschodu, np. Liu Hui, Madhawa z Sangmagramy czy Carl Friedrich Gauss. W tym zaszczytnym gronie znalazła się również Zofia Kowalewska oraz Emmy Noether, które musiały przebyć naprawdę długą drogę, by móc opublikować swoje matematyczne badania w czasie, gdy na akademiach rządzili wyłącznie mężczyźni. Uczciwie trzeba przyznać, że Krótka historia wielkich umysłów Iana Stewarta to lektura naprawdę wymagająca. Na łamach kart opisuje się najważniejsze teorie naukowe, które (na szczęście!) są przeplecione anegdotami z prywatnego…

Oto idealna propozycja na zimowe wieczory dla licealistów i osób, które chcą poszerzyć swoją wiedze na temat życia przeciętnego mieszczanina w epoce średniowiecza. Dwójka historyków, Franes i Joseph Gies, na podstawie skrupulatnych badań odtwarzają codzienne życie mieszkańców Troyes roku 1250. Dla osób chcących zgłębić swoją wiedzę historyczną w prosty i przystępny sposób. Życie w średniowiecznym mieście to część trylogii francuskiego małżeństwa – kolejne tytuły traktują o życiu na zamku oraz życiu na wsi. To bardzo interesujący tytuł, łączący w sobie zagadnienia historyczne, socjologiczne, a także elementy psychologii, kulturoznawstwa oraz religioznawstwa.Małżeństwo historyków w ogóle nie skupia się na aspektach prawnych ani tez politycznych, dzięki czemu po książkę może sięgnąć również młodszy czytelnik, zarówno licealista, jak i uczeń szkoły podstawowej. Autorzy z pasją, w formie opowiastek przeplecionych anegdotami oraz ciekawostkami, przybliżają poszczególne dziedziny życia naprawdę przeciętnego mieszkańca miasta: skąd brał chleb, jak wyglądało jego łóżko, w co się ubierał, jak wyglądała wizyta u skarbnika i gdzie spędzał letnie wieczory. Największą zaletą publikacji jest obszerna bibliografia, materiał źródłowy oraz ryciny i grafiki ilustrujące poszczególne aspekty życia. Autorzy z jednej strony skupiają się na odtworzeniu codzienności przeciętnego Francuza, zaś z drugiej strony opis każdego aspektu podpierają materiałami źródłowymi. W efekcie czytelnik ma doskonałą okazję…

William Dampier z East Coker w hrabstwie Somerset był pierwszym żeglarzem, który trzykrotnie opłynął świat, a także pierwszym Anglikiem, który postawił stopę na australijskiej ziemi i zbadał ten kontynent. Mapa jego autorstwa została opublikowana w 1697 roku w A New Voyage Round. To jemu zawdzięczamy wprowadzenie do języka angielskiego takich nazw jak awokado, barbeque, cashew, chopsticks, snapper, swampy, snug, a nawet i tortilla! Dampier żył w tym samym czasie, co Francis Drake (rabujący szlachcic) i kapitan Cook (astronom, biolog, kartograf), a jego osoba plasowała się gdzieś pośrodku, był bowiem wykształconym, żądnym wiedzy i przygody piratem. Swoją pierwszą podróż odbył w wieku osiemnastu lat! W życiu różnie mu się wiodło: raz przybył do Anglii bez grosza przy duszy, mając u boku jedynie indonezyjskiego niewolnika, innym razem stawał przed sądem marynarki wojennej, a nawet zdarzyło mu się powrócić do ojczyzny z majątkiem wycenionym na dzisiejsze dwadzieścia milionów funtów! Trzykrotnie brał udział w wokółziemskiej podróży. Swój żywot zakończył z dwoma tysiącami funtów długu, spoczywając w nieoznakowanym grobie. Zapisał się jednak trwale na kartach historii – słownik Oxford English Dictionary wymienia jego nazwisko ponad tysiąc razy. Historia Williama Dampiera jest tylko jedną z kilkudziesięciu opisanych w najnowszej publikacji Edwarda Brooke-Hitchinga. Złoty Atlas. Największe wyprawy,…

Jeśli kiedykolwiek zastanawialiście się, dlaczego starsze osoby unikają wizyt w szpitalach, to po lekturze Rzeźników i lekarzy Lindsey Fitzharris przestaniecie się temu dziwić. Wiekowi ludzie mogą mieć w pamięci relacje osób żyjących w XIX wieku, dla których wizyta w szpitalu była niemal wyrokiem śmierci. Wszechobecny brud, brak jakichkolwiek standardów medycznych, nieodkażane narzędzia pokryte zakrzepłą krwią i dotykanie tymi samymi rękawiczkami zarówno ciała zmarłego i rodzącej kobiety było na porządku dziennym. Nic dziwnego, że lekarzy częściej określano mianem rzeźników, bo ich ulubioną metodą kuracji była amputacja. O człowieku, który dokonał swoistej rewolucji w świecie chirurgów, Josephie Jacksonie Listerze, który nieomal nie został pastorem w szkockiej społeczności kwakrów, opowiada książka doktor historii nauki i medycyny, Lindsey Fitzharris. Rzeźnicy i lekarze. Makabryczny świat medycyny i rewolucja Josepha Listera wprowadza czytelnika w świat XIX-wiecznej medycyny, a konkretnie chirurgii. Autorka w biografię lekarza wplata także opowieść o innych wybitnych naukowcach i osobach, które pośrednio przyczyniły się do rewolucyjnego odkrycia sposobu odkażania szpitalnych ran. Na kartach powieści przewija się postać Williama Sharpey’a, nauczyciela Josepha w University Collage Hospital, Jamesa Syme’a, mentora i zarazem teścia, Ludwika Pasteura, prekursora chemii i mikrobiologii, a także ojca, Listera seniora. To także opowieść o tym, jak trudno przełamać mentalne bariery wśród…

Holokaust (gr. ὁλόκαυστος holokaustos – „całopalenie, ofiara całopalna”), Shoah – ludobójstwo około 6 milionów europejskich Żydów, dokonane w czasie II wojny światowej przez III Rzeszę i wspierane w różnym stopniu przez uzależnione od niej państwa sojusznicze – tak zaczyna się, o dziwo, stosunkowo krótki artykuł na Wikipedii poświęcony jednemu z najbardziej obrzydliwych i zatrważających działań Niemców w latach 1939-1945. Temat Zagłady wielokrotnie podnoszono na łamach naukowych publikacji, rozważań filozoficznych, świadectw ocalałych oraz w szeroko pojętej publicystyczne społecznej. W wielu krajach i w różnych językach wydano bardzo dużo książek poświęconych Holokaustowi. Jak jest jednak możliwe, że niecałe sto lat po wojnie zaczyna się kwestionować winę sprawców, przerzucać odpowiedzialność z jednego narodu na inny, a nawet podważać w ogóle tą cała makabrę i śmierć milionów ludzi? Laurence Rees, autor takich publikacji jak Naziści. Ostrzeżenie historii, Auschwitz i Naziści i „ostateczne rozwiązanie”, ponownie powraca do tematyki Szoa i systematyzuje najważniejsze informacje o tej regularnie zaplanowanym w każdym calu ludobójstwie. Z nieco ponad pięciuset stron książki prawie dwieście poświęcone jest kwestiom polityczno-społecznym w Niemczech, począwszy od narodzin nazizmu w 1919 roku poprzez dojście Hitlera do władzy, skończywszy na radykalizacji poglądów Fuhrera. Na łamach Holokaustu pojawia się wiele cytatów, zarówno Hitlera, jak i osób z…

Wszystkie małe dziewczynki pragną być księżniczkami w pięknych sukniach pośród kwiatowych ogrodów, całe dnie spędzając w towarzystwie przyjaciółek. Kiedy już trochę urosną i stają się pięknymi pannami to marzą o księciu, który rzuci im pod nogi cały świat. Niestety, tylko w bajkach zdarzają się takie historie – życie pisze inne scenariusze dla księżniczek, które chcą zostać królowymi. I właśnie o takich kobietach o królewskich rodowodach opowiada w swojej książce Sarah Gristwood – Gra królowych. Rzecz dzieje się w XVI-wiecznej Europie, w której trony i panowanie przejęły kobiety.  Pragnienie władzy, zakulisowe działania, skandale i spiski sprawiły, że przez przeszło sto lat to płeć piękna decydowała o dalszych losach kontynentu. Jako jedna z pierwszych władczyń zapisała się na kartach historii Izabela Kastylijska. Po śmierci przyrodniego brata Henryka 13 grudnia 1472 roku w żałobnej bieli wkroczyła do kościoła w Segowii, gdzie została obwołana królową Kastylii i ustanowiła tym samym precedens kobiecych rządów. Zanim została matką Katarzyny Aragońskiej w babką Marii Tudor, wprawiła w osłupienie cały ówczesny świat. Zakuta w stal niczym rycerz brała udział w bitwach. Jako pierwsza w historii stworzyła ruchomy polowy szpital składający się z sześciu ogromnych namiotów. Wymykała się wszelkim wyobrażeniom roli kobiety, czym ciągle szokowała swego męża, Ferdynanda Aragońskiego….

Katharina von der Gathen to edukatorka w dziedzinie seksuologii, która postanowiła pomóc rodzicom w walce z trudnymi zapytaniami dorastających pociech. Intymne życie zwierząt ma za zadanie odpowiedzieć na pytania dzieci dotyczące rozmnażania w świecie zwierząt, rywalizacji o partnerki, sposoby rozwijania małych zwierzątek i ich przyjścia na świat, a także pytań dotyczących samej kopulacji. Książka podzielona jest na kilka głównych działów: dotyczą różnych sztuk uwodzenia (wzrokowego, za pomocą tańca, wydzielania zapachów, wydawania różnorodnych dźwięków, a nawet i walk między samcami), sposobów kopulacji (rzadko, często, grupowo, wyczynowo, podstępnie, z bólem), przebiegu ciąży (lub rozwoju jaj), porodu, opiekowaniu się potomstwem oraz życiem rodzinnym („wychowywanie” patchworkowe, samotne, grupowe itp.). Pierwsze zderzenie się z książką może być nieco szokujące, bowiem na kartach Intymnego życia zwierząt pojawiają się sposoby kopulacji, obrazki narządów rozrodczych oraz sposobów porodu. Przystępując do lektury dziecko powinno mieć pewnego rodzaju wiedzę na temat otaczającego go świata, zwłaszcza w kwestii nazewnictwa intymnych części ciała oraz rozumieć, na czym polega stosunek płciowy, zapłodnienie i rozród. Czytając Intymne życie zwierząt Kathariny von der Gathen należy przygotować się na pytania dotyczące kwestii ludzkiej seksualności – nie oszukujmy się, nie sposób ich w żaden sposób uniknąć, kupując omawianą pozycję. Opisy rozmnażania zwierząt nie są w żaden sposób…