Tajemnica rodzinna z Żydami w tle (Irena Wiszniewska)

Tajemnica rodzinna z Żydami w tle to poruszająca opowieść, która zanurza czytelnika w głębię skomplikowanych relacji rodzinnych, splatając je z bogatą historią żydowskiej społeczności. Książka ta jest nie tylko literacką podróżą, ale także głębokim studium ludzkich emocji, tożsamości i dziedzictwa.

Rodzinne tabu

Postawmy sprawę jasno: Polacy nie tylko ratowali Żydów, ale także ich wydawali i częstokroć pozostawali obojętni wobec ich losu w czasie II wojny światowej. I o ile w przypadku posiadaczy medalu Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata można śmiało mówić o rodzinnej chlubie, o tyle w pozostałych przypadkach sprawa nie wygląda tak prosto. Fakt, iż w rodzinie doszło do kontaktu z Żydami i postanowiono to ukryć, daje wiele do myślenia. Autorka szuka osób, które przełamują tabu i opowiadają, jak losy przodków wpłynęły na ich życie. Jak to, że odmówiono komuś pomocy, posiłku czy też po czasie postanowiono zrezygnować z pomocy, odbiło się na dalszym życiu całej rodziny. Oto Tajemnice rodzinne z Żydami w tle.

Sześć zasmucających opowieści

Irena Wiszniewska z niezwykłą wrażliwością opisuje losy rodziny, w której odkrycie dawno skrywanej tajemnicy staje się punktem zwrotnym. Narracja, prowadzona wielowątkowo, stopniowo odsłania przed czytelnikiem złożoność postaci i relacji między nimi.

Autorka nie miała na celu relacjonowania wyników badań historycznych ani przeglądu dokumentów archiwalnych. Jej głównym zamiarem było przeprowadzenie wywiadów z ludźmi, których przodkowie byli zaangażowani w prześladowania Żydów. Dwuletnie starania zaowocowały sześcioma rozmowami, przeprowadzonymi w latach 2018-2019, które dotyczyły udziału przodków w Holocauście. Te historie różnią się zakresem i intensywnością zaangażowania, od sprawców morderstw i gwałtów, po uczestników pogromów lub osób, które odmówiły pomocy ukrywającym się Żydom.

Osoby, które przekazują swoje historie, często je modyfikują, wprowadzają sprzeczności, albo relacjonują wydarzenia, których prawdziwość jest wątpliwa, ponieważ każdy z członków rodziny opisuje je na swój sposób. Ta książka nie kwalifikuje się jako dzieło historyczne ze względu na momenty, w których autorka spekuluje, zastanawiając się, czy dane wydarzenie miało miejsce w ten sposób czy inny, oraz zadając pytanie o stopień prawdziwości opisywanych zdarzeń, na które odpowiedź pozostaje niejasna.

Tytuł niepozbawiony wad

Tym, co najmocniej uderza podczas lektury jest końcowa opowieść o donosie na Zuzannę Ginczankę. To jednostronna opowieść nieakceptowalna ze względu na uproszczenie autorki. Wiszniewska wysunęła tezę, że donosicielka zadenuncjowała poetkę, ponieważ była osobą nieatrakcyjną, niedoświadczającą zainteresowania seksualnego (bo jakoby powszechnie uważa się, że osoby otyłe nie mają życia seksualnego), podczas gdy jej ofiara była piękną kobietą otoczoną przez mężczyzn.

Istota tej książki opiera się na czymś innym niż mogłoby się wydawać: na badaniu kwestii winy przodków i jej wpływie na życie następnych pokoleń. W każdej przeprowadzonej rozmowie, oprócz relacji o zbrodniach i działaniach o wątpliwej moralności, kluczową rolę odgrywają emocje rozmówców. Rozważane jest, w jaki sposób ich życie zostało dotknięte przez przeszłe czyny ich rodzin. Autorka dogłębnie zgłębia tematykę poczucia winy i obciążenia życia tajemnicami o takiej wadze. Odpowiedzi, które znajdujemy w książce, są różnorodne i często zaskakujące. Forma wywiadu jedynie wzmaga intymność i wyjątkowość prowadzonej narracji.

Tajemnica rodzinna z Żydami w tle to książka, która porusza, uczy i pozostawia trwały ślad w pamięci. To doskonała propozycja dla tych, którzy szukają powieści pełnej emocji, głębi psychologicznej oraz historycznej świadomości. Rekomenduję ją każdemu, kto chce zanurzyć się w opowieść, która jest równocześnie piękna i poruszająca, a także pełna uniwersalnych prawd o ludzkiej naturze. Bo Polacy nie tylko pomagali, ale także przykładali rękę do złych rzeczy. A o takich wydarzeniach pisze się najtrudniej.

Polecam inne lektury o podobnej tematyce:

Żydzi. Opowieści niepoprawne politycznie (Piotr Zychowicz)

Światło ukryte w mroku (Sharon Cameron)

Zmiłuj się nad nami (Andrzej Nowak-Arczewski)

Maus. Opowieść ocalałego (Art Spiegelman)

USA w cieniu swastyki. (Arnie Bernstein) – recenzja

Armia Izaaka. Walka i opór polskich Żydów (Matthew Brzezinski) – recenzja

Twierdza Izrael (Patrick Tyler) – recenzja

Pattyczak

Tytuł: Tajemnica rodzinna z Żydami w tle

Autor: Irena Wiszniewska

Wydawnictwo: Wydawnictwo Marginesy