Margaret Atwood, autorka bardzo dobrej Grace i Grace, a także twórczyni znakomitej trylogii MaddAddam, tym razem zabiera czytelników w świat niedalekiej przyszłości. W powieści Serce umiera ostatnie autorka kreuje świat, w którym wszystko zostaje wywrócone do góry nogami, czerpiąc z kilku gatunków literackich: science-fiction, powieści psychologicznej, książki obyczajowej, komedii i elementów satyry.
Stan i Charmaine nie mają w życiu zbyt wiele szczęścia. Mieszkają w samochodzie, kupują w sklepie przecenione, wczorajsze pączki i ledwo wiążą koniec z końcem. Ich małżeńskie marzenia o własnym domu i dziecku szybko legły w gruzach i nie zanosi się, że ich życiowa sytuacja ulegnie poprawie. Jednak los zdaje się do nich uśmiechnąć, bowiem zostali wylosowani do udziału w pewnym eksperymencie społecznym o nazwie Projekt Pozytron. Raz w miesiącu będą mieszkać we wspaniałym, w pełni wyposażonym domku, zaś w kolejnym będą więźniami zarządzanymi przez swoich sąsiadów. Małżonkowie postanawiają diametralnie odmienić swój los. Nie wiedzą tylko, jak jedna decyzja może wywrócić ich życie do góry nogami.
Każdy w Consilience prowadzi podwójne życie: jednego miesiąca jest więźniem, zaś w kolejnym strażnikiem więziennym lub funkcjonariuszem porządkowym. Mało tego, specjalnie wydzielona, niedostępna dla osób z zewnątrz, nowo wybudowana dzielnica mieszkalna jest w pełni samowystarczalna. A przynajmniej tak twierdzą jej twórcy, bowiem wszystko, od prądu poprzez ubrania i żywność jest wytwarzane wewnątrz społeczności i nie potrzebuje ona żadnych udogodnień z zewnątrz. Co miesiąc każdy mieszkaniec otrzymuje raport: wszystko jest cudowne, nie ma żadnych problemów, wszystko idzie zgodnie z planem.
Zarówno Stan, jak i Charmaine początkowo nie zauważają w Consilience niczego złego, wszak mają jedzenie, dach nad głową, pracę i siebie nawzajem. Czy za taką idyllą może kryć się coś złego? A jednak natura ludzka jest na tyle przewrotna, że zamiast docenić to, co mają, zaczynają szukać atrakcji i wrażeń poza stanem małżeńskim. Jedyne, na czym skupiają swoją uwagę, to romans z ich zamiennikami, z którymi zamieniają się co miesiąc miejscami, a których nie widzieli na własne oczy.
Margaret Atwood w książce Serce umiera ostatnie stworzyła bliski nam świat przyszłości, w którym to ludzkość próbuje stworzyć idealną rzeczywistość, w której nie ma miejsca na jakiekolwiek błędy czy też niedociągnięcia. W Consilience nie ma złodziei, pijaków, biedaków czy ludzi chorych. Czy oboje bohaterowie są tak zaślepieni nową rzeczywistością, iż nie zauważają, że ich otoczenia powoli zaczynają znikać znane im osoby, w telewizji non stop emitują te same filmy, a miesięczny raport głoszony przez twórców Projektu Pozytron nieustannie głosi, aby poprawić wyniki finansowe i ekonomiczne? Czy Stan i Charmione nie są w stanie dotrzeć, że świat rozpada się na ich własnych oczach? W ich przypadku doskonale sprawdza się powiedzenie, iż dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane.
Powieść autorki Opowieści Podręcznej to niewątpliwie świetnie skonstruowana dystopia z jednoczesnym brakiem pomysłu na zakończenie książki. O ile do połowy lektury akcja zabiera coraz większych rumieńców, to dalszy rozwój wydarzeń jest nieco rozczarowujący. Fabuła skupia się praktycznie na dwójce głównych bohaterów i ich dalszych losach, nie ukazując w ogóle, jaki był społeczny odbiór Pozytronu i jak potoczyły się jego dalsze losy. Szkoda, bo widać, że autorka albo nie miała pomysły na zakończenie utworu albo też oczekiwałam po niej naprawdę wiele, biorąc pod uwagę lekturę jej wcześniejszych powieści.
Reasumując, Serce umiera ostatnie wywołuje we mnie mieszane uczucia, bowiem z jednej strony mamy do czynienia z ideą wielkiej konspiracji i systemu wykorzystującego zwykłych ludzi, zaś z drugiej ukazany model społeczeństwa jest niefunkcjonalny, trudny do uzasadnienia, nieco dziwny z groteskowym zakończeniem.
Pattyczak
Tytuł: Serce umiera ostatnie
Autor: Margaret Atwood
Tytuł oryginalny: The Heart Goes Last 2015
Tłumaczenie: Małgorzata Maruszkin
Wydawnictwo: Wielka Litera
Data i miejsce wydania: 26/02/2020, Warszawa
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Liczba stron: 382
ISBN: 978-83-8032-435-0
