Portafortunas

W okresie rządów francuskiego absolutyzmu na królewskich dworach niezwykłą popularnością cieszyły się bajki dla dorosłych. Brutalne, nasycone erotyką i drastycznymi opisami miały nieść ze sobą nie tylko określone wzorce osobowe, ale także pożądane społecznie zachowania i postawy moralne. Istniały dwie szkoły tworzenia tego typu dzieł: pierwsza z nich nawiązywała do starożytnych wzorców literackich, promując ezopowy schemat bajek (czyli tych, w których mamy bohaterów zwierzęcych; ich głównym przedstawicielem był La Fontaine). Druga z nich, do której należał Charles Perrault, popularyzowała twórczość w języku francuskim, która powinna zastąpić wszechobecną dominację łaciny. To właśnie baśniom zawierającym ludowe motywy zawdzięcza swoją sławę wspomniany Perrault. Początkowo zbiór Histoires ou contes du tempes passe avec moralite. Contes de ma Mere l’Oye był skierowany wyłącznie do dorosłego czytelnika, niemniej z czasem liczne adaptacje i przeróbki łagodzące drastyczną wymowę sprawiły, że bajki zyskały ogromną popularność wśród dzieci. Czerwony Kapturek, Kot w Butach, Kopciuszek oraz Śpiąca Królewna to najbardziej znane tytuły Perraultowych bajek. Jednocześnie mogą one budzić nieco wątpliwości, ponieważ prawie identyczne historie można znaleźć w Baśniach braci Grimm. Należy mieć na uwadze, że autorzy czerpali inspiracje  z europejskich ludowych podań, dlatego różnią się między sobą często jedynie drobnymi szczegółami (jak chociażby wersja baśni o Kopciuszku, gdzie u Perraulta ojciec…

Czarownica z Dark Falls to druga część cyklu autorstwa włoskiego pisarza Giovanniego Del Ponte. O ile pierwsza książka przygód bandy Niewidzialnych była średnia (Tajemnica Misty Bay), tak w kolejnym tomie widać znaczną poprawę, zarówno pod względem poruszanej problematyki (novum to kwestie relacji miedzy rodzicami a dziećmi), jak i prowadzonej fabuły (bardziej interesujące wątki, większa ilość literackich motywów). Wakacje w Misty Bay dobiegły końca i dwunastoletni Douglas musiał zostawić swoich najbliższych przyjaciół (Crystal i Petera). Chłopiec bardzo przeżył powrót do domu, a raczej kolejnego mieszkania wynajętego na kilkanaście tygodni. Praca ojca rezolutnego nastolatka  zmusza bohatera do ciągłych przeprowadzek po terytorium Stanów Zjednoczonych, w związku z czym protagonista nie ma czasu na zawiązanie kolejnych znajomości ani odnalezienia swego miejsca wśród rówieśników. Czarę goryczy przepełnia fakt, iż William chce posłać chłopaka do szkoły z internatem, co wywołuje prawdziwe rozgoryczenie i poczucie zagubienia u Douglasa. Z  patowej sytuacji ratuje go wielkanocne zaproszenie do Dark Falls, niewielkiego miasteczka w Massachussets, gdzie bohater ma się spotkać ze swymi przyjaciółmi. Plany członków Niewidzialnych krzyżuje nagłe zniknięcie Crystal i równie tajemnicze zgony mieszkańców. Wszelkie tropy prowadzą Petera i Douglasa do legendy o XVIII-wiecznej czarownicy Maryann. W przeciwieństwie do Tajemnicy Misty Bay, Czarownica z Dark Falls jest powieścią w…

W zależności od wieku czytelnika, każdy miłośnik literatury podchodzi do książki inaczej, szuka w niej czegoś nowego, głębszego (nauk moralnych lub też czystej rozrywki).  Wartości, jakie przekazują powieści młodzieżowe są szczególnie ważne z punktu widzenia rodziców. Bardzo ciężko jest zainteresować młodego człowieka literaturą, jeszcze trudniejsze zadanie to znalezienie odpowiedniej lektury, która wciągnie czytelnika i nauczy go czegoś ważnego. Giovanni Del Ponte to pisarz dość słabo znany w naszym kraju. Zaledwie kilka tygodni temu na rynku pojawił się pierwszy tom cyklu „Niewidzialni”. Nie ukrywam, iż nie jestem fanką literatury dziecięcej. W większości przypadków są to książki, w moim odczuciu, nijakie, a ich fabuła szybko ulega zapomnieniu. Nie prezentują ciekawie wykreowanego świata przedstawionego (z nielicznymi wyjątkami), nie przedstawiają interesujących bohaterów ani też nie pozwalają na identyfikację z postaciami, które przeżywają niezwykłe przygody. W przypadku powieści Pontego jest inaczej. Mimo iż pisarz nie stworzył niczego oryginalnego, bazując jedynie na znanych literackich schematach, to Niewidzialni. Tajemnica Misty Bay jest książką bardzo przyjemną w odbiorze, kładąca nacisk na wartości ważne dla młodego czytelnika: siłę dziecięcych marzeń, chęć naprawienia świata i, przede wszystkim, niezawodność przyjaźni. Akcja rozpoczyna się w naiwny, wręcz banalny sposób. Do małego miasteczka, Misty Bay, przyjeżdża Douglas MacLeod, którego od pewnego czasu dręczą…

Nadszedł czas na kolejną podróż z bohaterami książek Pierdomenica Baccalario. Gdzie tym razem zastała protagonistów przygoda? Murray, Mina, Shane i Connor powracają do Willi Argo – czeka bowiem na nich następna misja. Okazuje się, że Rick i profesor zaginęli podczas poszukiwań tajemniczej wyspy. Młodzi bohaterowie są jedynymi osobami, które mogą odnaleźć przyjaciół. Czy jednak im się to uda? „Ulysses Moore. Podróż do Mrocznych Portów” to już czternaste spotkanie ze światem wykreowanym przez włoskiego pisarza. Tym razem, tak jak to miało miejsce w poprzedniej części, głównymi bohaterami , poza niektórymi postaciami znanymi z wcześniejszych tomów, jest czwórka nowych charakterów – Murray, Mina, Shane i Connor. To w ich rękach spoczywa los Szlaków z Wyobraźni, tylko oni mogą znaleźć sposób na pokonanie Kompanii Indii z Wyobraźni. Oczywiście nie będzie to łatwym zadaniem. Autor po raz kolejny funduje swoim czytelnikom wyprawę do magicznego miejsca, pełnego niebezpieczeństw. Młodzi bohaterowie powieści muszą zmierzyć się z zagrożeniem, znaleźć sposób na odnalezienie zaginionych przyjaciół i spróbować wrócić do domu. Jeżeli znacie wcześniejsze tomy cyklu „Ulysses Moore” wiecie, że to seria wypełniona zagadkami, tajemnicami i nieoczekiwanymi zwrotami akcji. Nie inaczej jest w omawianej części. W książce pojawia się również sporo nawiązań do innych powieści, jak choćby „Wyspy skarbów”…

Po pierwsze: nie powinnaś pożerać ludzi chorych na smoczą gorączkę, możesz od tego pochorować się sama (str. 164) Magdalena Kozak zasłynęła cyklem powieści poświęconych wampirom służącym w polskich służbach specjalnych (cykl o Vesperze). Autorka przełamała wszelkie stereotypy dotyczące piszących kobiet (piszących ckliwe i mało uniwersalne powieści), tworząc silne i niezależne postacie, przygody pełne zwrotów akcji i posunięcia fabularne rodem z filmów sensacyjnych. Nie brakowało również intrygujących sprawozdań z walk i zatargów między najlepszymi towarzyszami broni. Znikoma ilość romansu, opisów emocjonalnych wzniesień i przewidywalnej fabuły sprawił, że autorka ma rzesze wiernych fanów zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet. Najnowsza powieść, a raczej cykl opowiadań zatytułowanych Paskuda & Co., została poświęcona zupełnie innej tematyce. Na pierwszy rzut oka zestawienie w jednym ciągu słów „Magdalena Kozak – księżniczka – smok – rycerz – miłość” wydaje się być jakąś abstrakcją! Miłośnik fantastyki czy też nie, każdy w dzieciństwie znał i kochał opowieści o przygodach dzielnego rycerza, który ,by uratować uwięzioną w wieży piękną księżniczkę, zabija smoka. Potem królewicz i królewna żyją razem długo i szczęśliwie. Chłopcy kochali te opowieści za opisy dzielnych wojowników i przerażających potworów, zaś dziewczęta godzinami mogły słuchać o zamkniętych w wysokiej wieży urodziwych pannach czekających na miłość swego życia. Z…

Ostatnimi czasy wydawać się może, iż szwedzka dziecięca literatura znacznie obniżyła swój poziom merytoryczny, koncentrując się na eksponowaniu ludzkiej fizyczności. Kontrowersyjne książki opisujące uwarunkowania seksualne (warto tu chociażby wspomnieć o Wielkiej księdze susiaków i Wielkiej księdze cipek), a także związków homoseksualnych (Tajemnica kawiarni, Król i król) nie tylko szokują odbiorców, ale przede wszystkim negatywnie rzutują na całą szwedzką literaturę dziecięcą. Takie książki jak te z serii o przygodach Muminków lub cyklu Pippi Pończoszanki wydają się przegrywać z nowoczesnymi utworami o tematyce gender, niemniej wielu pisarzy nadal tworzy piękne ilustrowane powieści dla dzieci, które skupiają się na innych aspektach życia codziennego. Przykładem tego typu książeczek jest seria o kocie Findusie autorstwa Ecy-Leny Larsson i Kennerta Danielssona. Rok z Findusem to kolejna odsłona przygód niesfornego kociaka, który odkrywa świat. Chce majsterkować, konstruować, budować i naprawiać różnorodne rzeczy. Książka podzielona jest na dwanaście rozdziałów, które opisują różne formy aktywności w poszczególnych miesiącach. I tak w styczniu Findus radzi jak przygotować domek z patyczków po lodach, w maju daje porady jak założyć własny ogródek ziołowy, w październiku podpowiada jak zrobić wiatromierz i skąd się bierze wiatr, zaś w grudniu poleca, by zasadzić pofarbować koszulkę za pomocą wywaru z łupinek cebuli. Dodatkowo w książce można…

Co czeka na czytelnika w trzeciej i zarazem ostatniej odsłonie serii autorstwa Ricka Riordana Kroniki rodu Kane? Sadie i Carter po raz kolejny muszą stawić czoła wielkiemu niebezpieczeństwu w postaci nadchodzącego Apopisa, który pragnie zniszczyć świat ludzi. Jedynym ratunkiem może okazać się cień demona chaosu i ciemności, a dokładniej jego schwytanie. Czy jednak rodzeństwu uda się ta nigdy nie praktykowana sztuka przyzywania i więzienia? Czy będą potrafili stawić czoła swoim największym lękom i żądzom? Czy oprą się bogom? Ostatnią część trylogii można podsumować jednym słowem – nieprzewidywalna. Jeszcze więcej zawirowań i problemów, jeszcze więcej niebezpiecznych misji i jeszcze więcej zagadek. Rick Riordan wie, jak budować napięcie, robi to w iście mistrzowski sposób, nie pozwalając czytelnikowi na chwilę wytchnienia. Ale czy jest ono konieczne? Zdecydowanie nie. Autor stworzył świat pełen egipskich bogów, każdemu z nich dając odpowiednią rolę do odegrania. Do tego wszystkiego dodał szczyptę humoru i sporą dawkę przygody. Rick Riordan zyskał popularność dzięki serii o Percym Jacksonie, w której również połączył ze sobą dwa światy, ten ludzki i boski. Wprawdzie cykl Kroniki rodu Kane  nie jest tak dobry jak ten o greckich bóstwach, jednak na pewno warto zapoznać się z tą trylogią, zwłaszcza jeżeli lubujecie się w książkach nawiązujących do starodawnych…

Mit, według definicji: wypowiedź, zazwyczaj narracyjna, wyrażająca i organizująca wierzenia danej społeczności, przede wszystkim – archaicznej. Dotyczyła ona zwłaszcza tego, co było na początku, opowiadała o powstawianiu bogów, ludzi, światów, jej bohaterami były istoty boskie lub co najmniej wyposażone w ponadludzkie właściwości. Wielu współczesnych pisarzy sięga po motywy mitologiczne różnych zbiorowości: greckiej, rzymskiej, nordyckiej. Amerykańscy bogowie Gaimana, cykl Kłamca Ćwieka czy seria Percy Jackson i Bogowie Olimpijscy Riordana to tylko kilka przykładów powieści, w których pojawiają się mniejsze lub większe nawiązania do mitologii. Ostatni z wymienionych autorów, Rick Riordan, poszedł jednak o krok dalej, postanowił stworzyć kilka cykli, w których pojawią się starożytni bogowie i gdzie przybliży młodym czytelnikom dawne rytuały i wierzenia. Na początku pobawił się w unowocześnianie przygód greckich bóstw – tak powstała seria o Percym Jacksonie. Niedługo światło dzienne ujrzą zmagania Magnusa Chase’a i wszechmocnych z Asgardu. Nie można jednak zapominać o egipskim cyklu – Kronikach rodu Kane, w którym to autor wykłada odbiorcom mitologię bóstw faraonów. Sadie i Carter muszą stawić czoła kolejnemu zagrożeniu. Po walce z Setem i jego wyznawcami okazuje się, że na bohaterów czeka jeszcze gorszy przeciwnik – Apopis, który pragnie powrócić z Duat i przejąć władanie nad światem śmiertelników. Jedynym bóstwem mogącym go…

Jak skutecznie przekonać młodego czytelnika do tego, by sięgnął po dość ciężką lekturę, jaką jest mitologia Greków? To proste, należy stworzyć serię, której bohaterami będą herosi, czyli dzieci ludzi i nieśmiertelnych, jej fabułę osadzić w czasach nam współczesnych, do tego wrzucić sporą dawkę akcji i humoru. Oczywiście nie można zapomnieć o tym, by postaci okazały się ciekawie nakreślone, a pióro autora potrafiło kreślić logiczne i spójne zdania. Rick Riordan postanowił zabrać młodych czytelników do świata pełnego mitycznych postaci i przedmiotów, przy okazji serwując im naukę o starożytności w pigułce. Jak można się domyślać, z lekkim przymrużeniem oka, w końcu stworzył całkiem nowe historie. Tak oto otrzymaliśmy serię o przygodach młodego herosa, Percy’ego Jacksona. O ile książki tylko napomykają o wspomnianych wyżej mitycznych postaciach i przedmiotach, o tyle nowa pozycja ze świata wyczynów syna Posejdona poświęca im o wiele więcej miejsca. Dokładniej, jest wyłącznie o nich. Greccy bogowie według Percy’ego Jacksona, jak już sam tytuł wskazuje, to pozycja, w której młody heros postanawia – oczywiście w sposób możliwie najbardziej obiektywny, nie kierując się żadnymi animozjami ani sympatiami – przybliżyć czytelnikom sylwetki najważniejszych greckich bóstw. Kogo to nie znajdziemy na kartach książki – mamy boga bogów, Zeusa, w całej swej okazałości, obok…

O roli i funkcjach baśni w literaturze oraz w przekazach ustnych nie sposób się wypowiedzieć. Kierunki filologiczne poświęcają całe bloki tego typu zagadnieniom i trudno nawet pobieżnie omówić ich wartość dla kultury. We wstępie do omawianej książki spróbował to ująć Philip Pullman, który ze zbioru baśni opracowanych przez Wilhelma i Jacoba Grimmów wybrał pięćdziesiąt najpopularniejszych opowieści. Autor już na samym początku stara się ująć w ramy najważniejsze cechy baśni, do których zalicza między innymi konwencjonalne postacie, szybkość narracji, obrazowość deskrypcji oraz fakt, iż są nośnikami pewnego rodzaju uniwersalnych nauk etycznych. Niestety, w moim przekonaniu Pullmanowi nie udało się w nawet najmniejszym stopniu należycie scharakteryzować roli, jaką odegrały baśnie w ustnej narracji. Zabrakło informacji dotyczących ich wpływu na życie społeczeństwa i obecności w badaniach naukowych (chociażby Freud poświęcił im w swoich pracach sporo miejsca ), a także tego, jak z upływem czasu zmieniała się ich treść oraz ogólny wydźwięk (dla przykładu warto przytoczyć historię Czerwonego kapturka, która w pewnym momencie stała się opowieścią ostrzegającą przed pedofilią). Baśnie Braci Grimm dla dorosłych i młodzieży z dopiskiem ”Bez cenzury” mają bardzo mylący tytuł, ponieważ wspomniana cenzura obejmuje jedynie brutalne i pełne przemocy sceny, które kilkadziesiąt lat temu nie szokowały młodych odbiorców. Czarownica wrzucona…